تلاش های ایران برای آزادسازی پول های بلوکه شده در کشورهای خارجی

در دوران برجام که چرخ صنعت ایران به حرکت افتاد و فروش نفت ایران رکوردهای تاریخی ثبت کرد بخش قابل توجهی از پول های ایران در بانک های خارجی کشورهای مختلف برای رزرو و کاهش ریسک های مالی و از طرفی بالابردن قدرت سیاسی کشور در آنجا سرمایه گذاری شد.اما رفع تحریم ها در دولت ترامپ بسیاری از برنامه ریزی ها را به هم ریخت و شرایطی را به وجود آورد که بسیاری از این دلارهای نفتی و صادراتی در این کشورها بلوکه شدند. در روزهای پایانی ریاست جمهوری ترامپ اما خبرهای متفاوتی از روند آزادسازی پول های بلوکه شده در کشورها به گوش می رسد. با کاهش ریسک های سیاسی شاهد تغییر رویه کشورها در خصوص آزادسازی پول های ایران هستیم. در این یادداشت به بررسی آخرین روندهای این موضوع می پردازیم.لطفا همراه آرتان پرس باشید.

*** آغاز مذاکره تهران سئول

آغاز مذاکره تهران و سئول درباره آزادسازی پول های بلوکه شده ایران در کره مسئله ای است که کلید اول این روند را زده است.

به گفته ی رئیس کل بانک مرکزی میزان پول‌های بانک مرکزی در کره جنوبی ۷ میلیارد دلار است. هیات بانک مرکزی کره جهت مذاکره در این باره وارد تهران شده و رئیس کل بانک مرکزی امروز با آن‌ها ملاقات خواهد کرد. او در این خصوص اعلام کرده است که در مرحله برنامه‌ریزی برای آزادسازی پول‌های بلوکه ایران در کره هستیم اما این به معنای آزادسازی پول‌ها نیست.

بررسی‌ها در حال انجام است تا شاید بخشی از این پول‌ها از طریقی همانند تهاتر آزاد شود اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. وی میزان پول مسدود شده در کره جنوبی را ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده است.وی خاطر نشان کرده است که این پول به دلیل تحریم آمریکا مسدود شده است

اولین سیگنال قیمتی خبر افزایش درآمدهای نفتی و خبر دوم ، خبر پول های بلوکه شده ایران رد دیگر کشورهاست.نزدیک به ۸۰  میلیارد دلار ارز بلوکه شده در سایر کشورها داریم و با توجه به رایزنی‌های اخیر، احتمال بازگردانی ۵ میلیارد ارز مسدود شده در عراق بسیار بالاست. الکاظمی نخست‌وزیر جدید عراق کمیته‌ای در این خصوص تشکیل داده تا این موضوع پیگیری و به سرانجام برسد.

*** بازار پر ریسک معاملات ارز

تحولات اخیر در بازار ارز نشان می دهد که روند نزولی مشابه پاییز سال ۹۷ و کاهش نرخ ارز دور از ذهن نیست. در حال حاضر بازار معاملات ارز، بازار پر ریسکی است و کسانی که با نیت حفظ ارزش پول در این حوزه وارد شده‌اند، باید بدانند که احتمال ریزش در بازار ارز افزایش یافته است.

موضوع دیگری که باید در خصوص این موضوع به آن توجه کرد فروکش هیجانات سیاسی و همچنین آغاز شمارش معکوس برای لغو تحریم ها می تواند زمینه را برای بهبود شرایط در بازار ارز فراهم کرده و حتی برخی از معامله‌گران می‌گویند احتمال ورود دلار به کانال ۲۴ هزار تومان در هفته پیش رو بالاست. سیاست‌گذاران و نخبگان ما بدانند که حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود ولی نتوانیم ارتباط سوئیفت را برقرار کنیم و به FATF نپیوندیم هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. چون اگر نتوانیم پول را جابجا کنیم برداشتن تحریم‌ها چه سودی خواهد داشت؟

*** پول های بلوکه شده ایران در ایتالیا

یکی از موضوعاتی که ایران باید به شدت برای آزاد سازی پول های خود برای آن وقت بگذارد موضوع بلوکه شدن پول های ایران در ایتالیا است. شاید رقم آن بالا نباشد ولی دیافت پول از طرف بانک های اروپایی معنای بالایی به سایر کشورها خواه داشت. پول های بلوکه شده ایران در ایتالیا به اندازه کشورهایی مثل چین، هند و عراق نیست ولی انتقال پول مقداری از محموله‌های آخر نفتی که به ایتالیا فروختیم امکان‌پذیر نبود، این رقم خیلی بالا نیست و فکر می‌کنم حداکثر ۴ تا ۵ میلیارد دلار باشد.

با تحریم‌های آمریکا علیه ایران حدود ۴۰ میلیارد دلار منابع ارزی ایران در کشور‌های دیگر مسدود شده است. چین با ۲۰ میلیارد دلار، هند با هفت میلیارد دلار، کره‌جنوبی با شش میلیارد دلار، عراق با دو میلیارد دلار و ژاپن با یک و نیم میلیارد دلار، کشور‌های بدهکار به ایران به حساب می‌آیند.

*** بلوکه بودن بخشی از پول ایران در چین

رهبران حزب کمونیست چین در این دو، سه سال تازه سپری شده زیر ضرب جمهوریخواهان آمریکایی قرار گرفته و شاهد جنگ تجاری- سیاسی سختی بوده و هستند. رهبران پکن برای هماوردی با آمریکا و نیز تا اندازه‌ای اتحادیه اروپا دنبال یارگیری از کشور‌های موثر و نیز مخالف با غرب هستند.نظام سیاسی ایران از هر جهت یک یار نیرومند برای آن به حساب می‌آید، اما با این همه دست کم در خبر‌های آشکار منتشر شده نشانی از این نیست که چین برخلاف اراده آمریکا در مسیر تشدید تحریم ایران کاری کرده باشد.

البته چینی‌ها با قطع نکردن خرید نفت از ایران نشان دادند می‌توانند و می‌خواهند به ایران کمک کنند. نیمی از منابع ارزی قفل شده ایران در این کشور است و دوستی و تمنا برای همکاری راهبردی و نیز میزان قدرت اقتصادی و سیاسی چین و دشمنی‌اش با آمریکا حکم می‌کند زودتر و با ترس کمتر منابع ایران را آزاد کند.

*** هند

هند در دو دهه تازه‌سپری‌شده با شتاب بیشتری به سوی دوستی با آمریکا و دور شدن از شرق گام برداشته است. رهبران احزاب و گروه‌های سیاسی مستقر در دولت و نیز در بیرون از دولت نشان نداده‌اند می‌خواهند راهبرد خود را دگرگون کنند. این کشور بلافاصله پس از تحریم ایران از سوی آمریکا خرید نفت از ایران را قطع کرد و راه ورود منابع ارزی ایران را مسدود کرد.

هند نشان داده نمی‌خواهد و نمی‌تواند به این زودی‌ها منابع ارزی ایران را آزاد کند و با توجه به اینکه نفت و گاز آمریکا را نیز جایگزین منابع خود کرده و نیز با ایران به دلیل نزدیکی با چین مناسبات دوستانه ندارد، بعید است زودتر از موعد منابع ایران را پس بدهد.

*** کره‌جنوبی

سهامداران و مدیران شرکت‌های کوه‌پیکر ایرانی که بیشتر طرف قرارداد با ایران بودند در آمریکا بازار‌های بزرگی دارند به اضافه اینکه از بازار مالی آمریکا استفاده می‌کنند و سرانجام، چون امنیت خارجی خود را به ویژه دربرابر کره‌شمالی مدیون چین می‌دانند نمی‌خواهند برخلاف اراده آمریکا عمل کنند. رهبران سیاسی کره‌جنوبی نیز در همین مسیر گام برداشته و از بیم آمریکایی‌ها در دادن منابع ارزی مسدودشده ایران درنگ می‌کنند.

اما رهبران اقتصادی ایران و نیز حتی منتقدان دولت بار‌ها کره‌جنوبی را تهدید کرده‌اند که باید منابع ارزی قفل‌شده ایران را آزاد کنند و جدا از اینکه باور دارند باید راه فروش کالا‌های کره‌ای بسته شود، می‌گویند باید از دولت کره‌جنوبی نزد مراکز بین‌المللی شکایت کرد؛ بنابراین چشم‌انداز برگرداندن منابع ارزی ایران از کره‌جنوبی نیز چندان روشن نیست.

*** عراق

در سال‌های اخیر ایران با وجود همه دشواری‌ها توانسته سهم مناسبی از بازار عراق را به دست آورد و سالانه کالا‌های قابل اعتنایی به ارزش دست‌کم ۱۰ میلیارد دلار به طور متوسط به این کشور صادر کند. بخش خصوصی ایران در بازار عراق فعالیت مناسبی دارد و ایران از سوی شرکت‌های دولتی گاز و برق به این کشور صادر می‌کند.

میزان منابع ارزی ایران که در عراق مسدود شده و به ایران نمی‌آید به نظر می‌رسد بیشتر به شرکت‌های دولتی تعلق دارد و بخش خصوصی از راه‌هایی که می‌شناسد توانسته و می‌تواند منابع ارزی خود را به ایران برگرداند. آیا دیدار رییس کل بانک مرکزی از عراق در آزادسازی منابع ارزی ایران موثر واقع می‌شود؟

*** ژاپن

رهبران حزب‌های ژاپنی نشان داده‌اند در وفاداری به سیاست خارجی آمریکایی‌ها تردید ندارند و این را قبول کرده‌اند که راهی جز راه آمریکا را به ویژه در موضوع‌هایی که به طور مستقیم با امنیت ملی آن‌ها برخورد ندارد، نروند. هر کشوری هم که با ژاپن و شرکت‌های ژاپنی همکاری می‌کند این را پذیرفته است.

به همین دلیل است که مقام‌های سیاسی و اقتصادی ایران کمترین فشار را بر دولت ژاپن می‌آورند تا بتوانند منابع خود را آزاد کنند. با توجه به اینکه ژاپن نیز با شرایط تغییر ایران و فروش نفت به آن کشور رضایت چندانی ندارد دنبال بازار‌های تازه برای خرید است و در اینجا نیز ردپای شرکت‌های آمریکایی دیده می‌شود. دور از ذهن است که ژاپنی‌ها با ادامه وضعیت و مناسبات ایران با آمریکا بخواهند برخلاف خواست و اراده رهبری کاخ سفید عمل کنند و منابع ارز مسدودشده ایران را زودتر از هر زمان مورد انتظار بدهند.

آرتان پرس