ورق‌های فلزی سوراخ دار که در بسیاری از کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند تحت عنوان ورق پانچ و یا ورق مشبک شناخته می‌شوند. ورق پانچ ورقی است که با اعمال تغییراتی روی ورق معمولی تولید می‌شود و کاربرد فراوانی در صنعت و ساختمان و تزئینات دکوراسیون داخلی دارد. ورق‌های پانچ که در طرح‌های مختلفی پانچ می‌شوند، هر کدام در موارد معینی کاربرد دارند. در واقع ورق مشبک از فرآورده‌های انواع ورق فولادی می‌باشد. برای پانچ کردن این ورق‌ها از دستگاه ها و ماشین های خاصی استفاده می‌شود. در عملیات پانچ ورق، سوراخ ها با اندازه و طرح های منظمی ایجاد می‌شوند. بر اساس کاربردهای متفاوتی که وجود دارد، ویژگی‌هایی مانند ضخامت، طول و جنس ورق می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله سعی شده است تا درباره ورق پانچ و انواع آن بحث شود. برای آشنایی با ویژگی‌ها و کاربردهای این ورق در ادامه با آرتان پرس همراه باشید.
*** ورق پانچ چیست؟
در ابتدا برای آشنایی با ورق پانچ یا مشبک بایستی تعریف عمومی آن را بدانیم. ورق مشبک اصطلاحی است که به ورق آهنی با حفره‌های درون آن اطلاق می‌شود. این حفره‌ها بصورت دستی و یا توسط دستگاه CNC بصورت مکانیکی با توجه به الگوهای از پیش تعیین شده بر روی ورق آهنی ایجاد می‌شوند. هر نوع ماده‌ای را می‌توان سوراخ کرد، مانند فولاد کربنی که از انواع پر کاربرد ورق مشبک است.
انواع ورق پانچ
*** مروری بر ساخت ورق مشبک
برای شناخت بهتر ورق پانچ بهتر است تا با نحوه ساخت آن آشنا شویم. در گذشته نخستین بار برای پانچ کردن ورق از ابزارهای دستی و ابتدایی استفاده شد که باعث صرف زمان و نیروی انسانی زیاد می‌شد. این روش‌ها سخت و زمان بر بوده و به دلیل دقیق و منظم نبودن سوراخ‌ها کارایی چندانی نداشتند. پس از گذشت مدتی دستگاه‌هایی با نام NC مورد استفاده قرار گرفت که بدون دخالت نیروی انسانی و با استفاده از اطلاعات کامپیوتری عملیات پانچ را انجام می‌داد. این دستگاه‌ها با هدایت کارت‌های پانچ شده می‌توانستند سوراخ‌ها را در ردیف‌های منظم ایجاد کنند. با گذشت بیشتر زمان سپس از دستگاه‌های نوین و پیشرفته‌ای از جمله پرس پانچ، CNC و پرفوراسیون غلتکی برای پانچ استفاده شد.
عبارت CNC مخفف Control Numerical Computer به معنی کنترل عددی کامپیوتر می‌باشد. دستگاه CNC با اطلاعات پردازش شده کامپیوتر که دریافت کرده می‌کند می تواند فرآیند سوراخ کاری و پانچ را به صورت دقیق و منظم انجام دهد. در این دستگاه ریزپردازنده‌ها با علامت الکتریکی تبدیل می‌شوند و محرک موتورهای دستگاه شده و آن را در محورهای مشخص شده حرکت می‌دهند و عملیات پانچ کاری انجام می‌شود. از ویژگی‌های دستگاه CNC این است که می‌تواند سوراخ هایی با ابعاد متفاوت با دقت ۰٫۰۱ میلی متر روی ورقی با ضخامت ۰٫۵ میلیمتر تا ۱۲ میلیمتر ایجاد کند.
ورق پانچ شده توسط دستگاه CNC
*** نکاتی درباره پانچ ورق
پانچینگ یک فرآیند شکل‌دهی فلزات است که در آن با استفاده از پرس پانچ به ابزاری به نام پانچ نیرو اعمال می‌گردد تا وارد قطعه مورد نظر شود و با برش قطعه، یک سوراخ در آن حفر نماید. غالباً پانچ پس از عبور از قطعه و سوراخ کردن آن، به یک حفره جدید در زیر قطعه وارد می‌شود. در حقیقت پانچ، قابلیتی است که به وسیله آن بر روی فلزات فرم‌های مختلف حکاکی و مارک زنی انجام داده می‌شود.
پانچ ورق عملیات تحت فشار می‌باشد که توسط دستگاه پرس به فلز نیرو وارد می‌شود و با برش دادن قطعه، سوراخی در روی سطح آن ایجاد می‌شود. طی عملیات پانچ ورق، با برش فلز یک تکه از آن جدا می‌شود و به داخل حفره ایجاد شده می‌افتد و از آن به عنوان قراضه فلزی استفاده می‌شود. این تکه‌های فلزی با توجه به نوع و جنس قطعه‌ای که پانچ می‌شود، بازیافت می‌شوند و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند یا به طور کلی دور ریخته می‌شوند.
سوراخکاری ورق از طریق پانج کردن در مقایسه با روش لیزر مزایایی دارد که به آن ها اشاره‌ای خواهیم کرد:
- ضایعات کمتر
- صافی و کیفیت در برش‌ها و سوراخ‌ها
- سرعت بالا در فرم دهی و برش قطعه
- ایجاد چندین قطعه در یک ورق
- دقت در طرح‌ها بر حسب میلیمتر
- ایجاد حکاکی و برش همزمان روی یک قطعه
*** تقسیم بندی انواع ورق مشبک
ورق‌های مشبک بطور معمول از ورق‌های روغنی (نورد سرد)، ورق گالوانیزه، ورق آلومینیوم، ورق سیاه (نورد گرم)، ورق استیل و ورق رنگی تولید می‌شود. معمولا سایز این ورق‌ها ۲ در ۱ می‌باشد اما بنا به درخواست خریدار در سایزهای دیگر نیز برش داده می‌شود. ضخامت معمول ورق پانچ نیز ۸ میلیمتر می‌باشد. بسته به نوع ورق مشبک این ضخامت متفاوت می‌باشد که به ضخامت برخی از این ورق‌ها اشاره خواهیم کرد.
- ضخامت ورق مشبک گالوانیزه: بین ۰٫۲۲ تا ۸ میلیمتر
- ضخامت ورق مشبک روغنی: بین ۰٫۵ تا ۱٫۵ میلیمتر
- ضخامت ورق مشبک سیاه: بین ۲ تا ۲۰۰ میلیمتر و حتی بالاتر
در ادامه به بررسی دو نوع ورق پانچ استیل، آجدار و آلومینیومی می‌پردازیم:
*** ورق مشبک استیل
امروزه از ورق پانچ استیل استفاده‌های زیادی می‌شود. این ورق با درصد کمی کروم در حدود ۵ درصد مقاومت خوبی در برابر خوردگی دارد، اما برای تولید ورق‌های زنگ نزن بایستی درصد کروم آن را به ۱۲ درصد رساند. این ورق بر اساس مقاومت بالایی که دارد در صنایع، آب، نفت، هوا، نیروگاه و صنایع غذایی و دارویی بسیار پرمصرف و پرتقاضا می‌باشد. ورق استیل به دلیل داشتن مقاومت بالا در برابر خوردگی که آن هم ناشی از وجود کروم در آن می‌باشد، یکی از رایج‌ترین ورق‌های مورد استفاده در صنعت است؛ لذا پانچ ورق استیل یکی از پرکاربردترین پانچ‌های موجود در بازار است.
*** ورق مشبک آجدار
شاید تاکنون ورق‌های شیروانی را دیده باشید. این ورق‌ها نوعی ورق مشبک آجدار هستند. ورق مشبک آجدار یکی از ورق‌های پانچ شده موجود در بازار می‌باشد. ورق آجدار پانچ شده در حقیقت نوعی ورق گرم است که مانع از سرخوردن افراد و اشیاء می‌شود. از تامین‌کنندگان ورق آجدار بازار ایران می‌توان به شرکت فولاد مبارکه اصفهان و کشور روسیه و قزاقستان اشاره کرد.
*** ورق مشبک آلومینیومی
ورق پانچ آلومینیومی به دلیل داشتن ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی، حرارت و داشتن استحکام بالا همواره مورد توجه قرار گرفته است. از این ورق پانچ در مواردی از قبیل: راه پله‌ها و نرده‌ها، پارتیشن‌های تزئینی، بازسازی ادارات، پنجره اتومبیل، میکروفن های خازنی، نمایشگاه‌ها، طرح های داخلی و پنل های دیواری استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه ورق پانچ در اندازه‌ها و طرح‌های مختلفی از سوراخ کاری تولید می‌شود، بسته به کاربردی که وجود دارد، ورق مشبک در سه نوع ورق سوراخ گرد، شکاف دار و سوراخ شش ضلعی دسته بندی می‌شود.
- سوراخ گرد: محبوب‌ترین نوع این ورق است. این ورق بسیار متنوع و طیف وسیعی از قطرها و اندازه ها را داراست.
- شکاف دار: این نوع از ورق عبور مواد و تهویه بیشتری نسبت به انواع دارای سوراخ گرد فراهم می‌کند.
- سوراخ شش ضلعی: این دارای بالاترین سطح باز در بین انواع ورق های مشبک است. این نوع ورق عمدتا برای جریان هوا و کاربرد فلزات معماری استفاده می‌شود.
*** ویژگی‌ها و مزایای ورق پانچ چیست؟
با توجه به نکاتی که در بالا در مورد ورق مشبک گفته شد، از این محصول استفاده‌های زیادی می‌شود. در واقع ویژگی‌ها و مزایای این ورق باعث استفاده گسترده آن در صنایع مختلف شده است. در ادامه برخی از ویژگی‌های ورق پانچ به طور کلی نام می‌بریم:
- عملکرد عالی صوتی و کنترل ارتعاش
- دارای تنوع بالا در اشکال و سایزهای مختلف
- دارای ویژگی مهار خورشید و انواع اشعه
- صرفه جویی در مصرف انرژی
- دارای تصفیه و فیلترینگ مناسب
- ضدزنگ و مقاوم در برابر خوردگی
- دارای سطح ضد لغزش
- مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و ضربه
*** انواع کاربردهای ورق پانچ
ورق مشبک با توجه به ویژگی‌هایی که برای آن بیان شد، دارای کاربردهای مختلفی در صنعت می‌باشد. نگاهی کلی به کاربردهای این ورق می‌اندازیم:
- قابل استفاده در پروژه‌های صنعتی، ساختمانی، بهداشتی، پتروشیمی، ورزشی و کشاورزی
- ساخت حفاظ برای دکل‌های مخابراتی و نیروگاه‌های برق
- ساخت حفاظ هایی برای مناطق حساس نظامی و زندان‌ها
- ساخت حفاظ برای اماکن ورزشی
- ساخت درب جهت پارکینگ‌ها، ورودی منازل و انبارها
- جداسازی و دانه بندی در خطوط تولید مواد غذایی و کشاورزی
- استفاده در اتاق آسانسور
- استفاده در حفاظ هواکش موتورخانه‌ها
- کاربرد در ساخت قطعات لوازم خانگی
- کاربرد در ایستگاه‌های اتوبوس
حال بصورت مجزا به برخی از این کاربردها می‌پردازیم:
*** کاربرد در معماری
یکی از کاربردهای ورق پانچ در اجرای انواع نمای سازه‌ه‌ای معماری و عمرانی مورد می‌باشد. ساخت انواع سقف و سایه بان‌ها، انواع حفاظ کشی‌ها، انواع پارتیشن، پانل‌های آکوستیک، دیواره و سقف‌های آسانسور از جمله کاربردهای ورق پانچ در این زمینه است.
نمونه ای از کاربرد ورق پانچ در معماری
*** کاربرد در عمران و شهرسازی
از کاربردهای ورق‌های پانچ در عمران و شهرسازی می‌توان به ساخت و تولید انواع مبلمان شهری و سطل‌های زباله، دکل‌های مخابراتی، دیواره ایستگاه‌های تاکسی و اتوبوس و حفاظ چراغ‌های روشنایی معابر شهری و بین شهری اشاره کرد و کاربرد آن در بسیاری از اماکن عمومی مکررا به چشم می‌خورد.
استفاده از ورق پانچ در سطل زباله
*** کاربرد در صنایع خودروسازی
از دیگر کاربردهای ورق پانچ در تولید قطعات انواع خودرو های سبک و سنگین و ماشین‌آلات راه‌سازی و کشاورزی می‌باشد که از آن جمله می توان به ساخت انواع فیلترهای هوا و روغن، شبکه های تهویه و خنک کن، موتور تهویه در ماشین‌آلات سنگین و گریل‌های رادیاتور اشاره نمود.
کابرد ورق پانچ در تولید فیلتر خودرو
*** کاربرد در صنایع غذایی
ورق پانچ در صنایع غذایی نیز از اهمیت و کاربرد بالایی برخوردار است و از آن در ساخت انواع ماشین‌های خشک کن حبوبات، میوه و سبزیجات، ماشین آلات سورت و دانه بندی مواد غذایی، صفحات بو دادن انواع دانه‌های قهوه، صنایع پرورش ماهی و انواع آبزیان و ساخت محفظه جهت کندوهای زنبور استفاده می‌شود.
امیدواریم در نهایت این مقاله برای شما مفید بوده باشد و با مطالعه آن بتوانید به پاسخ سوال‌هایی که ممکن است برایتان درباره ورق پانچ بوجود آید، برسید.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
ثبت دیدگاه