متاسفانه شاخص های اقتصاد خرد و به خصوص سبد معیشت مرد در ایران حال و روز بهتری از شاخص های کلان اقتصادی ندارد و گرانی مخصوصا در سال جاری به شدت بر قدرت خرید خانوارها فشار وارد کرده و عملا چرخ زندگی مردم را با مشکل رو به رو کرده است. در این یادداشت به بررسی گرانی های بی سابقه اخیر و بعضا ریشه های آن و اقداماتی تامینی که در این راستا صورت پذیرفته است اشاره خواهیم کرد.لطفا همراه آرتان پرس باشید.

*** جولان خط فقر در خانوارهای ایرانی

سبد معیشت در سال گذشته ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان بود، امسال هم با تورم افسارگسیخته ای که داریم، یقینا این رقم بسیار بالاتر خواهد بود. خط فقر در جامعه به ۹ تا ۱۰ میلیون تومان رسیده است.و این در حالی است که خیل زیادی از جمعیت ایران درآمدهای کمتر از نصف این میزان را دارند و عملا همین موضوع باعث شده است که قشر متوسط از جامعه حذف شود.

*** تعیین تکلیف حقوق های سال آینده

برخی از نمایندگان مجلس خبر از تعیین تکلیف حقوق سال آینده کارگران و کارمندان تا ۱۵ اسفند ماه داده اند؛ اما این مساله اصلا در حوزه وظایف ایشان نیست. متاسفانه نمایندگان مجلس یازدهم فقط برای حرف زدن آمده اند و از ضعف هایی که در جامعه هست، دارند سوءاستفاده می کنند و برای بهبود شرایط اقدامات عملی در دستور کار خود قرار نمی دهند که این انتقاد شدید بر مجلس وارد است.

کانون انجمن صنفی کارگران ، نامه ای به کمیسیون اجتماعی مجلس نوشته و درخواست جلسه با نماینده دولت کرده که به بررسی مشکلات جامعه کارگری پرداخته شود. این در حالی است که کمیسیون اجتماعی بعد از ماه ها به نامه کانون عالی انجمن صنفی کارگران جواب نداده است؛ ولی همه اعضای آن در مورد بحث معیشت صحبت می کنند؛ ولی در عمل کاری نمی کنند.

*** نرخ تورم سه رقمی در اقلام خوراکی

فشار تورم به خانوارها و به ویژه قشر کارگر در حالی رو افزایش است که با گرانی های بی سابقه ۳۰۰ درصدی اقلام خوراکی دیگر تدبیری برای اداره ی امور زندگی برای قشر ضعیف باقی نمانده است. وقتی که رئیس دولت بر مسند ریاست جمهوری بیان می دارد که هیچ کسی متوجه حذف ارز دولتی از کالاهای اساسی نشده؛ گویی زخم دل کارگران و اقشار ضعیف جامعه را تازه می کند.

*** نقش ارز در کاهش قدرت خرید مردم

بر همه پرواضح است که نوسانات شدیدی ارزی قدرت خرید مردم را در هم شکسته و شرایط را به جایی رسانده که دانشجوی کشور نمی تواند فکر خرید لب تاپ یا موبایل را به سر راه بدهد. حدود ۱۴ میلیون نفر در کشور، کارگر شاغلِ بیمه‌شده و رسمی هستند؛ حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر، بازنشسته کارگری و مستمری‌بگیر سازمان تامین اجتماعی داریم. ۴۰ درصد صنعت کشاورزی ما را کارگران روزمزدِ بدون زمین می‌گردانند؛ این افراد با احتساب خانواده‌هایشان، ۶۰ درصد جمعیت فعلی کشور را تشکیل می‌دهند. احتمالاً آنهایی که گرانی را نفهمیدند، این ۶۰ درصد جمعیت نیستند!

*** گرانی بر تمامی بازارها سایه افکنده

سه برابر شدن تورم خوراکی ها طی ده ماهه اخیر نشان دهنده این است که تعداد بیشتری از مردم به زیر خط فقر سقوط کرده اند و علاوه بر آن بر شدت فقر فقرا نیز افزوده شده و این یک زنگ خطر برای کشور است چون گستردگی فقر جامعه را برای تنش های سیاسی و اجتماعی آماده می کند. تعداد زیادی از خانوارها به علت کاهش درآمد و افزایش روزانه قیمت ها مجبور به حذف اقلام ضرور از سبد خرید شده اند.

*** نگرانی از شاخص های رفاه اجتماعی

در گزارش های منتشر شده آمده است که ۴۰ درصد خانوارهای ایرانی توانایی خرید گوشت قرمز را ندارند و به دنبال آن درصد بسیار بالایی از مردم از دسترسی به مواد غذایی روزانه و اساسی اعم از برنج، تخم مرغ، روغن، لبنیات، میوه و … باز مانده اند. در هفت سال گذشته دولت آقای روحانی کشور به‌طور متوسط نزدیک به ۲۰۰ درصد تورم داشته است. اینکه مسئولان اعلام می کنند امروز اقتصاد درگیر تورم ۴۰ درصدی است جای تعجب دارد.

*** سوداگری به سبک بسته بندی

شرکت‌هایی تحت عنوان بسته بندی کننده مرغ هستند که کار قطعه بندی را انجام می‌دهند و بخشی از این کار را قبول داریم که وقتی مرغ قطعه بندی می‌شود قیمت متفاوتی با مرغ کامل با ضایعات و پوست دارد. تفاوت قیمتی که توسط این افراد ایجاد می‌شود بسیار فراتر از چیزی است که باید باشد، یعنی مرغ با وزن ۱ کیلو و ۸۰۰ گرم با قیمت کیلویی ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومانی چیزی حدود ۳۶ هزار تومان می‌شود، ولی در بازار با قیمت بالای ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان فروخته می‌شود که نشان از گران فروشی است و بسته‌های ۸۰۰ گرمی را هم بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسانند و این کار هیچ وجاهت قانونی ندارد.

*** گرانی های بی سابقه در بخش صنعت

بیایید راه دوری نرویم و از بازار فولاد که زمینه ی تخصصی فعالیت پایگاه خبری آرتان پرس است فاصله نگیریم.در بخش فولاد با توجه به مواد اولیه ایرانی و امتیازاتی که دولت به تولید کنندگان فولاد می‌دهد انتظار این بود قیمت‌ها متعادل باشد. غول‌های فولادی ایجاد کردیم و رانت‌هایی به نام سنگ آهن به قیمت ۳۰۰ هزار تومان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم در حالی که قیمت جهانی آن تنی یک و نیم میلیون تومان است، اما همین غول‌های فولادی محصول را در بازار ایران به قیمت جهانی می‌فروشند.

*** افزایش قیمت سرسام آور اقلام پروتئینی

تخم مرغ، روغن و شیر در یک ماه گذشته بیش از ۱۰ درصد گران شده اند. گرانی های بی سابقه بیش از ۵۰ درصدی اکثر کالاهای خوراکی نسبت به پارسال مسئله ای است که باید واحدهای تعزیراتی در خصوص آن گپاسخگو باشند و از جایگاه نظارتی خود دفاع کنند.

جدول شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار در دی ماه نشان می‌دهد، کالاهای خوراکی مانند روغن با ۱۰.۴ درصد، شیر، پنیر و تخم مرغ با ۱۰.۳ درصد افزایش نسبت به ماه قبل رکوددار گرانی در یک ماه اخیر هستند. همچنین طبق جزئیات جدول، به غیر از سبزیجات و حبوبات که تورم ۴۵.۹ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده، دیگر خوراکی‌های سبد مصرفی خانوار بالای ۵۰ درصد گران شده است. میوه و روغن بیش از ۷۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.

*** رسوب کالاهای اساسی در گمرگ

یکی از دلایلی که عطش بازارها را برای گرانی دو چندان کرده است موضوع رسوب کالاهای اساسی مانند برنج در گمرکات کشور است که شاهد بخث و جدل هایی بین گمرک و بانک مرکزی بودیم. دعوایی که نتیجه ای جز موج های دوم و سوم گرانی چیز دیگری نداشت.

بسیاری از کالاهایی هم که امروزه ادعا می‌شود در گمرکات کشور رسوب شده‌اند، یا مشکلاتی که در ثبت سفارش کالا وجود دارند، نتیجه همین عدم نظارت دولت در بازار است که اگر حل شود، به‌هیچ‌عنوان نه کمبودی در بازار رخ خواهد داد و نه دولت مجبور به پرداخت یارانه خواهد شد.

*** ریزش نرخ ارز در گرانی بی تاثیر است

به هر ترتیب این موضوع را باید از مسوولان دولتی پیگیری کرد که چرا با وجودی که قیمت ارز برای مدتی ثبات داشته و اکنون نیز در حال ریزش است چندان تغییری در قیمت ها دیده نمی شود و برخی از کالاها باز هم گران‌تر شده است. این در حالی است که نظارتی هم بر قیمت‌ها وجود ندارد. از گرانی های بی سابقه خودرو گرفته تا محصولات لبنی، تمام کالاها افزایش قیمت داشته اند و علت اصلی آن طمع برخی از افراد است که به بهانه‌های مختلف قیمت‌ها را هر روز بالا می‌برند و هیچ کس حاضر نیست قیمت‌ها را پایین بیاورد.

*** اعلام بی گناهی بانک مرکزی

شنیده شده عبدالناصر همتی در نامه‌ای خطاب به رهبر معظم انقلاب اسلامی، از هجمه‌ها به بانک مرکزی در ماجراهای اخیر مربوط به کمبود نهاده‌های دام و طیور و گران شدن روغن، گوشت و مرغ، گلایه کرده است. همتی در این نامه اینگونه بیان کرده که بانک مرکزی به وظایف خود در زمینه تامین ارز کالاهای اساسی و نهاده‌های دام و طیور عمل کرده و کمبود این کالاها و گرانی روغن، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ ربطی به بانک مرکزی ندارد.

بانک مرکزی به وظایف خود عمل کرده اما دستگاه‌های دیگر توپ را به زمین بانک مرکزی انداخته‌اند و آن را مقصر جلوه داده‌اند. همتی همچنین در نامه خود نوشته که تصمیم دولت برای آزاد کردن ترخیص کالاهای وارداتی با ارز متقاضی، تبعات اقتصادی برای کشور دارد و بانک مرکزی با آن مخالف است.

*** خیز ناموفق خودروساز برای گرانی

خودروسازان گمان می‌کردند نرخ ارز مسیر صعودی خود را حفظ می‌کند و آن‌ها می‌توانند تمام مشکلات جاری‌شان که روزبه‌روز هزینه‌های‌شان را بالاتر می‌برد از طریق افزایش قیمت به بهانه گرانی دلار جبران کنند. آن‌ها با اشتیاق افزایش بیشتر قیمت‌ها، بر طبل شورای رقابت برای تصمیمات‌شان در خصوص قیمت‌گذاری می‌کوبیدند.

اما اکنون که سیاست‌های بین‌المللی ایران به فضای باثبات‌تری رسیده و احتمال بهبود شرایط و کاهش بیشتر نرخ دلار وجود دارد خودروسازان شوکه شده‌اند. خودروسازان تمایل به افزایش قیمت محصولات خود را داشتند درصورتی که قیمت بازار روند نزولی به خود گرفته است.

*** فرهنگ گرانی در اقتصاد کشور

کشور ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد دارد، ما تورم و گرانی داریم، وقتی هم که کشور ۱۵ میلیارد دلار درآمد دارد باز هم تورم و گرانی داریم؛ این اشکال در سو مدیریت است.‌اختلاف دیدگاه با دولت و مجلس می تواند به ای روند گزانی داکن بزند و آسیب های جبران ناپذیری را وارد کند. متاسفانه انظباطی در کنترل بودجه در کشور وجود ندارد و این موضوع سبب هدر رفت زمان و انرژی در کشور شده است. باید اولویت اول مسئولین در شرایط فعلی که ریسک های سیاسی کمتر شده است معیشت مردم باشد تا شاهد بازگشت روحیه ی مثبت به جامعه و تعالی فردی و اجتماعی مردم باشیم.

آرتان پرس