تبادلات مالی و ارزی و روند عادی معاملات در کل دنیا جزئی از شاهرگ اقتصادی هر کشور محسوب می شود.متاسفانه به دلیل تحریم های بی سابقه ی اقتصادی ایران در زمان ترامپ بسیاری از شاهراه های اقتصادی ایران از کار افتاده است و ایران برای تامین ارز مورد نیاز خود هزینه های سنگینی را محتمل می شود.در این یادداشت به چالش های تامین ارز و تحریم  بانک مرکزی خواهیم پرداخت.لطفا همراه آرتان پرس باشید.

*** تکلیف پول های بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر چیست؟

اقتصاد بین الملل در ایران نیازمند دریافت یک نیروی محرکه برای خروج از بحران تامین مالی است. در روزهایی به سر می بریم که حتی پول های بلوکه شده در کشورهایی نظیر کره ی جنوبی که اراده ی تحویل آنها از سوی این کشور اعلام شده در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. با تحریم های بانکی و در شرایطی که اساسا انتقال پول از طریق مجاری بانکی حتی برای غذا و دارو ناممکن است به احتمال قریب برای فروش کالاهای صنعتی و تکنولوژیک کشور با مشکلات بزرگی دست و پنجه نرم خواهیم کرد و عملا راه درازی را در پیش خواهیم داشت.

*** ناتوانی نهاد فین‌سن در پیگیری پرونده‌های پولشویی

نهاد فین‌سن مخفف “شبکه اجرای قانون جرایم مالی آمریکا” است که پرونده‌های  پولشویی را در تبادلات بانکی پیگیری می‌کند. اخیرا مدارک محرمانه‌ای منتشر شده که نشان می‌دهد این نهاد در پیگیری پرونده‌های پولشویی ناتوان بوده است.  اسناد محرمانه‌ فین‌سن که به تازگی توسط سایت بازفید فاش شده آشکار می‌کند که بانکهای معروف بین‌المللی به کلاهبرداران و شبکه‌های تروریستی اجازه داده میلیون‌ها دلار را در سرتاسر جهان پولشویی و جابه جا کنند و این انتقال پول حتی بعد از اطلاع بانک هم ادامه داشته است.

مسئله ای که در اینجا جای سوال و بحث دارد این است که شرایط در تجارت بین الملل برای پولشویی و سرقت راحت تر از تبادلات مالی و عادی و منطقی ایران است و این ظلمی است که با تحریم بانک مرکزی به مردم ایران می شود. متاسفانه وارد کردن پول و ارز به کشور بسیار پر هزینه شده است.و این موضوع بسیاری از انگیزه های صادراتی را در کشور خشکانده است. صادرکنندگان خرد و متوسط که بیشترشان صادرکنندگان بخش خصوصی هستند سرمایه های نامحدودی ندارند که کالای خود را صادر کنند ولی ارز آن را به کشور برنگردانند. این صادرکنندگان باید ارز را برگردانند و ریالی که بابت تامین کالا تعهد کرده اند را تامین کنند.

*** عدم شفافیت در نقل و انتقالات ارز در کشور

متاسفانه شفافیت کافی در خصوص نقل و انتقالات ارز در کشور وجود ندارد. عده ای بر این باور هستند که اگر بانک مرکزی لیست ۱۰۰ نفر صادر کننده ی عمده ای را که دلار دریافت کرده اند ولی عواید حاصل از صادرات خود را تحویل نداده اند منتشر کند کمکی به بحث انتقال پول مکلات نقل و انتقال ارزی کشور نخواهد کرد.سوالی که در اینجا مطرح است این است که اساسا آیا ما برای وارد کردن پول به داخل کشور مشکل داریم؟ قطعا جواب مثبت است و نمی توان کتمان کرد که انتقال پول به داخل کشور با مشکلاتی روبه روست و شامل تحریم بانک مرکزی است. کما اینکه بانک مرکزی در کره، هند، چین و اروپا پول دارد؛ ولی نمی تواند آن را به راحتی وارد کشور کند.

*** نقش بخش خصوصی در سنگین شدن چرخه ی تبادلات ارزی در کشور چیست؟

اما یک سوال دیگر هم مطرح می شود و آن بحث نقش بخش خصوصی در سنگین شدن چرخه ی تبادلات ارزی در کشور است؟ تا به امروز پیش بینی ما این بوده است که بخش خصوصی خرد، کوچک و متوسط می تواند نیازهای خود را به ارز از محل ارز صادرکنندگان تامین کند. بخش بزرگی از کارخانه ها و شرکت های تولیدی کوچک و متوسط می توانند از محل ارزی که صادرکنندگان کوچک و متوسط در خارج از ایران دارند نیازهایشان را تامین کنند. همیشه موانع بزرگی بر سر این راه بوده و متاسفانه سیستم بوروکراسی این راه را کُند یا بسته است. لذا عدم چابکی بخش خصوصی را نمی توان به آنها نسبت دادو با قاطعیت می توان بخش خصوصی را از این موضوع تبرئه کرد.

*** تاسیس شعب بانک‌های افغانستانی در چابهار

ایران در این شرایط باید دست به دست همراهان و کشورهای دوست و همسایه بدهد تا بتواند به بهترین شکل مسیر تحریم های مالی مخصوصا تحریم بانک مرکزی را با کمترین هزینه دور بزند. در همین راستا نیز اقداماتی صورت گرفته است که مهم تری آنها حل مشکل انتقال پول با تاسیس شعب بانک‌های افغانستانی در چابهار بوده است که راه اندازی این طرح می تواند جواب کوبنده ای به تحریم های ظالمانه ی اقتصادی آمریکا باشد.

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و افغانستان در خصوص این سناریو توضیح داده است که در صورتی که بانک‌های افغانستانی در منطقه آزاد چابهار مجوز تاسیس شعبه دریافت کنند، بخش بزرگی از مشکلات نقل و انتقال پول به این کشور حل می شود.

*** سناریوهای دولت برای رفع تحریم بانک مرکزی چیست؟

اما دولت در قبال این شرایط چه سناریوهایی را عملیاتی کرده است؟ پر واضح است که دولت در این شرایط نباید دست بر روی دست بگذارد و باید سعی کند نوسانات ارزی و هیجانات بازار ارز را کنترل کند. بانک مرکزی و به تبع آن دولت سال جاری تا آبان و آذر بیشترین فشارها را تحمل کرده است و شرایط اقتصادی بسیار سخت شده بود و بسته شدن مرزها به دلیل شیوع کرونا و محدود شدن سیستم بانکی نیز شرایط ویژه ای را برای کشور ایجاد کرده بود.

دولت در سال جاری بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کرده که بخش زیادی از آن در چارچوب عملیات بازار باز انجام شده است، رئیس کل بانک مرکزی این اقدام را استراتژیک ترین کار دولت در شرایط بحرانی بازار ارز اعلام کرده و تشریح کرده است که اگر این اقدام انجام نمی‌شد ۵۶۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی اضافه ایجاد می‌شد