اغلب صنایع بزرگ فولادی در کشور ما یا در اختیار دولت و تحت نفوذ ساختار دولتی هستند یا بخشی از سهام آنها وابسته به دولت است، تا جایی‌که حتی مدیران آنها نیز از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت یا سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) انتخاب می‌شوند.
درواقع، دولت بر عملکرد این مجموعه‌ها تسلط کامل دارد. البته در طول سالیان گذشته بارها تلاش شده با ترفند واگذاری بخشی از سهام این شرکت‌ها دربازار سرمایه، آنها را به جای واحدهای خصوصی جا بزنند، با این وجود، شواهد حکایت از آن دارد که این مجموعه‌ها را نمی‌توان در قالب بخش خصوصی گنجاند.
*** ظرفیت‌های ویژه معدنی و انرژی ایران
کشور ما از ظرفیت‌های ویژه معدنی و انرژی برای رشد و توسعه صنعت فولاد برخوردار است و بر همین اساس نیز شاهدیم که تولیدکنندگان فولاد کشور از منابع عظیم انرژی ارزان و همچنین منابع غنی سنگ آهن کشور برای تولید خود استفاده مکنند؛ یعنی بیشتر نهاده‌های تولید با قیمت داخلی و به‌صورت ریالی در اختیار آنها قرار داده می‌شود.
برق، گاز و محصولات معدنی به بهایی بسیار پایین‌تر از بازار جهانی در اختیار شرکت‌های فولادی خصولتی کشور قرار می‌گیرد. درنتیجه قیمت تمام شده تولید فولاد در کشور ما به مراتب بسیار پایین‌تر از سایر کشورهاست.
در مواردی برخی از این تولیدات حتی بازار انحصاری نیز دارند؛ یعنی همه گزینه‌ها به نفع آنهاست.
با این وجود، این تولیدکنندگان، محصولات خود را حتی در مواردی به بهای گرانتر از قیمت‌های جهانی در داخل کشور، به فروش می‌رسانند و رانت عظیمی در این میان حاصل می‌شود.
درنتیجه این تولیدکنندگان نباید انتظار داشته باشند که منابع عظیم یک کشور در اختیار آنها قرار گیرد، اما نظارتی بر عملکرد آنها انجام نشود.
یا در مفهومی روشن‌تر این فعالان صنعت فولاد نباید توقع داشته باشند که برای تولید خود به ریال هزینه کنند و محصولات خود را به دلار در بازار داخلی به فروش برسانند.
اگر شرکتی بدون استفاده از هیچ امتیازی از سوی دولت، محصول تولید کرده بود، می‌توانست انتظار داشته باشد کالای تولیدی خود را در بازاری آزاد به فروش برساند، اما اغلب تولیدکنندگان بزرگ فولادی کشور از منابع کشور به رایگان استفاده می‌کنند.
***امتیازات تولیدکنندگان فولاد داخلی
در چنین شرایطی، از دولت و سیاست‌گذاران کشور انتظار می‌رود از منافع بخش خصوصی واقعی و مصرف‌کنندگان حمایت کنند، نه تولیدکنندگانی که همه‌جوره تحت حمایت دولت هستند.
گفتنی است در مواردی این شبهه از سوی تولیدکنندگان فولاد کشور مطرح می‌شود که صنعت فولاد در ایران با انواع تحریم‌های بین‌المللی روبه‌رو است؛ همین موضوع نیز هزینه‌های قابل‌توجهی را به ما وارد می‌کند. با این وجود، همه فشارهایی که بر اثر تحریم به این تولیدکنندگان وارد می‌شود در مقابل امتیازاتی که برای تولید دارند، ناچیز است. تولیدکنندگان فولاد ایران در داخل کشور از حمل‌ونقل ریلی با قیمت پایین استفاده می‌کنند.
هزینه‌های لجستیک در ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیار پایین است. موضوعاتی مانند منابع انرژی و معدنی ارزان که در احتیار آنها قرار می‌گیرد نیز پیش‌تر مورد بحث قرار گرفت.
یا در مواردی که از دریافت تسهیلات بانکی گران‌قیمت در ایران سخن به میان می‌آید؛ تولیدکنندگان صنایع بزرگ فولادی کشور در طول سالیان گذشته چنان سود کلانی را از آن خود کرده‌اند که دیگر نیازی به دریافت تسهیلات بانکی ندارند.
بدون تردید اگر این تولیدکنندگان حاضر بودند قیمت نهاده‌های تولید خود را به دلار بپردازند، می‌توانستند توقع داشته باشند که محصولات خود را نیز با احتساب دلار و قیمت‌های جهانی به فروش برسانند.
***قیمت‌گذاری زنجیره فولاد بر اساس شاخص‌های بازار سرمایه
اعضای کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران تاکید کردند: قیمت‌گذاری زنجیره فولاد بر اساس شاخص‌های بازار سرمایه انجام شود.
شرکت‌کنندگان در نشست کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران خواستار شدند که دولت اجازه دهد نسبت‌های قیمتی کل زنجیره فولاد طبق استانداردهای جهانی و با توافق اعضای انجمن تولید کنندگان فولاد ایران تعیین شود.
پارلمان بخش خصوصی برای اتخاذ یک تصمیم جامع و هماهنگ به همت کمیسیون اقتصاد کلان و مشارکت کمیسیون‌های معادن و صنایع اتاق ایران، دومین نشست تخصصی را با حضور انجمن‌ها و تشکل‌های مربوطه برگزار کرد.
***عرضه فولاد در بورس و قیمت‌گذاری بر این اساس، مفید است؟
«محمدرضا انصاری» نایب رییس اتاق ایران در این نشست گفت: فعالان معدنی کشور باید برای رسیدن به دیدگاهی یگانه در مورد شیوه قیمت‌گذاری زنجیره فولاد به چند سوال اساسی پاسخ دهند. نخست اینکه عرضه فولاد در بورس و قیمت‌گذاری بر این اساس، مفید است؟ چنانچه هست، چه میزان از این فلز راهبردی باید بوسیله بورس عرضه شود؟
وی همچنین این سووال را مطرح کرد که آیا نسبت تولیدات فولادی از معدن تا کنستانتره و از گندله تا شمش باید بر اساس نسبت‌های جهانی تعیین شود و یا با توافق در انجمن مربوطه انجام گیرد؟
همچنین «بهرام شکوری» رییس کمیسیون معادن اتاق ایران گفت: عرضه انواع تولیدات فولادی در بازار سرمایه در گذشته معنایی نداشت، اما عرضه در بورس پیشنهاد شد و امروز در رویه‌های بازار سرمایه بینش های متفاوتی وجود دارد.
وی، جنبه مثبت دیگر عرضه تولیدات فولادی در بازار سرمایه را توجیه صادرات این فلز دانست و افزود: صادرات فولاد در گذشته نداشتیم، زیرا دولت برای حمایت از بازار داخل، مجوز صادرات فولاد را نمی‌داد.
شکوری یادآور شد: هنگامی که فولاد در بورس عرضه شد، زمانی رسید که بخشی از فولاد عرضه شده، مشتری نداشت در نتیجه مازاد بر مصرف بود و قابلیت صادرات یافت، با این اوصاف صادرات فولاد نیز امکان‌پذیر شد.
***دخالت‌های دولت در قیمت‌گذاری
رییس کمیسیون مزبور، دخالت‌های دولت در قیمت‌گذاری را اقدامی مخرب دانست و به نقش انجمن‌ها و تشکل‌ها اشاره کرد که به اعتقاد او نسبت‌ها و درصدهای قیمت‌گذاری باید با توافق انجمن‌ها و تشکل‌ها، پایین‌تر از قیمت‌های جهانی، بر اساس استانداردهای بین‌المللی و متناسب با شرایط تولید داخل تعیین شوند.
شکوری تأکید کرد: این نسبت‌ها در کل زنجیره باید به گونه ای باشند که هر حلقه از آن علاقه مند به اعطای محصول خود به حلقه بعدی باشد.
علی شمس اردکانی، رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران با نگاهی به سیر اتفاق ها در حوزه فولاد و تغییراتی که در روند تولید و صادرات این فلز روی داده، گفت: صادرات فولاد در گذشته معنا نداشت و هیچ‌کس فکر نمی‌کرد ایران صادرکننده این فلز شود، اما امروز ایران در این بخش رتبه پانزدهم دنیا را دارد.
وی تشریح کرد: میزان مصرف فولاد در کشور حدود ۱۵ میلیون تن و میزان تولید این محصول حدود ۳۰ میلیون تن است؛ در واقع ۱۵ میلیون تن قابلیت صادرات وجود دارد.
رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران اضافه کرد: قیمت‌ها باید طبق قیمت‌های جهانی و منطقه‌ای تعیین شود و تا حدی از این قیمت‌ها ارزان‌تر باشد تا مزیت نسبی خود را حفظ کنیم و بدین ترتیب فولاد و آلومینیوم بیشتری صادر می‌شود و درعین‌حال گاز کمتری صادر خواهد شد.
انجمن تولید کنندگان فولاد ایران اعلام کرد، پارسال بیش از ۱۰ میلیون تن صادرات فولاد محقق شد. این بخش حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد ارزش صادرات معدن وصنایع معدنی را به خود اختصاص می دهد.
ثبت دیدگاه