در حالی که کمتر از ۶ سال را برای رسیدن به افق ۱۴۰۴ پیش رو داریم، صنعت فولاد دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تنی را هدفگذاری کرده است. تحقق این مهم، به عوامل زیادی متکی است که سنگ آهن از مهم‌ترین‌ها به‌شمار می‌آید.
مطالعات طرح جامع فولاد گویای آن است که در چشم‌انداز ۱۴۰۴، صنعت فولاد نیازمند ۱۶۲ میلیون تن سنگ آهن است و در برآوردهای خوشبینانه کمبود ۳۱ میلیون تنی تا آن زمان وجود دارد، اما برخی کارشناسان ۴۰ میلیون یا بیش از این میزان را هم تصویرسازی می‌کنند، اما انتظار نمی‌رود چندان ارقام بیشتر نیاز باشد.
واقعیت این است که دست‌اندرکاران صنعت فولاد بر این باورند که کمبود سنگ آهن چالش اصلی برای موازنه زنجیره فولاد در افق ۱۴۰۴ است، اما بی‌اعتنایی یا کم‌اعتنایی به توسعه صنعت حمل‌ونقل ریلی نیز می‌تواند در اتصال معدن به کوره‌های فولاد اختلال ایجاد کند.
*** پیش‌داوری درباره تامین سنگ آهن فولاد
امروز که ۳ ماه از چهارمین سال برنامه ششم توسعه را پشت‌سر گذاشته‌ایم، دغدغه فولادسازان بیشتر عمق پیدا می‌کند. حتی با برآورد فعالیت ۷۵ درصدی پیش‌بینی می‌شود که کمتر از دو دهه خوراک صنعت فولاد مهیا باشد، اما برای پس از آن زمان، چندان تصویر روشنی پیش روی قرار ندارد.
این گمانه‌زنی وجود دارد که چنانچه فولادسازان با ظرفیت ۱۰۰ درصدی فعالیت کنند، در دوره حدود ۲۰ سال افزون بر ۱.۲ تا ۱.۴ میلیارد تن سنگ آهن باید فراهم شود و تحقق این مهم چندان آسان به نظر نمی‌رسد.
باوجود اینکه ذخایر شناسایی شده سنگ آهن ارقام ۳.۲ تا ۳.۵ میلیارد تن در فضای رسانه‌ای نقل شده و از این میزان ۲.۵ تا ۲.۸ میلیارد تن قطعی و بقیه احتمالی است.
*** ارقام ارزی مورد نیاز فولاد
میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴ افزون بر ۸.۱ هزار میلیارد یورو برآورد می‌شود. حدود ۲.۸ هزار میلیارد یورو برای شمش فولاد، ۲ هزار میلیارد یورو برای آهن اسفنجی، ۱.۳ هزار میلیارد یورو برای گندله‌سازی و در نهایت ۱.۶ هزار میلیارد یورو برای کنسانتره سنگ آهن باید مهیا شود.
هرچند نوسان نرخ ارز می‌تواند ارقام برآوردی را دستخوش تغییر کند و این موضوع به‌طور قطع مورد انتظار برنامه‌ریزان است. بنابراین انتظار نمی‌رود تامین منابع مالی مورد نیاز صنعت فولاد، بدون راهبرد صادرات امکان‌پذیر باشد، هرچند در دو ماه نخست امسال صادرات شمش و تولیدات فولادی به ترتیب ۵۴ و ۴۰ درصد کاهش نسبت به دوره مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.
*** شتاب بخشیدن به ایجاد زیرساخت فولاد
موضوع تحقق هدف چشم‌انداز ۱۴۰۴ در صنعت فولاد به شتاب در سرمایه‌گذاری برای زیرساخت‌های مورد نیاز صنعت فولاد نیاز دارد.
با توجه به اینکه عموم پروژه‌های عمرانی در کشور با متوسط اجرای ۹ ساله (براساس برآورد سازمان برنامه و بودجه) که ۳برابر میانگین استاندارد جهانی است، انتظار نمی‌رود، زیرساخت مورد نیاز صنعت فولاد بتواند در فرصت باقیمانده تا سال ۱۴۰۴ فراهم شود.
مشکلات تامین اعتبارات و مسائل حقوقی از دغدغه به هنگام اجرا نشدن پروژه‌های عمرانی است. ضمن اینکه تاخیرهای اجرا، افزایش هزینه را به‌دنبال دارد.
براین اساس، دور از انتظار به نظر می‌رسد که در برنامه هفتم توسعه بتوانیم با تکمیل طرح‌های زیرساخت، همسو با طرح‌های ایجادی و توسعه‌ای صنعت فولاد به هدف چشم‌انداز دست یابیم، مگر اینکه همه نهادهای مسئول با الزام‌های قانونی و تامین اعتبارات مورد نیاز، با عزم جدی این مهم را محقق کنند.
*** جهش تولید با صادرات
امسال از سوی رهبر معظم انقلاب، به‌نام جهش تولید نام‌گذاری شده و این مهم بدون رویکرد صادراتی میسر نمی‌شود. امروز از وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می‌رود فراتر از آنچه در چارچوب برنامه‌ها مدون شده، فعالیت کند.
گمرک جمهوری اسلامی ایران حجم تجارت خارجی سال ۱۳۹۸ را ۸۵ میلیارد دلار اعلام کرد که سهم صادرات ۴۱.۳ میلیارد دلار و واردات ۴۳.۷ میلیارد دلار بود، بنابراین جهش تولید با حجم صادرات تحقق‌یافته سال گذشته همخوانی ندارد. اعداد و ارقام۳ ماهه زیر سایه بحران کرونا قرار گرفته، اما در ۹ ماه باقیمانده تلاش جهادی مورد انتظار است.
ضمن اینکه دولت دوازدهم هم موضوع تحقق جهش تولید را برنامه عملیاتی خود گنجانده و همگی مصمم به اجرای آن شده‌اند. آمارهای رسمی در سال ۱۳۹۷ گویای آن بود که حدود ۲۱ درصد از ارزش صادرات غیرنفتی، اختصاص به بخش معدن و صنایع معدنی داشت، اما آمارهای غیررسمی در پایان سال ۹۸ خبر از اختصاص حدود ۲۵ درصدی از ارزش صادرات غیرنفتی به بخش معدن و صنایع معدنی داشت. چنانچه این مهم درست باشد، دور از انتظار نیست که در پایان ۹۹ به حدود سهم ۳۰ درصدی دست یابیم.
*** صنعت فولاد با سهم حدود ۵۰ درصدی
آمارهای پیشین گویای آن است که سهم ارزشی صادرات فولاد در بخش معدن و صنایع معدنی حدود ۵۰ درصد است و چنانچه در این زمینه بسترسازی‌های لازم به عمل آید، ضمن تثبیت ارقام پیشین، در اندیشه دستاوردی بیش از رقم‌های گذشته باید به‌دنبال داشته باشد.
به گفته خداداد غریب‌پور، رئیس هیات عامل ایمیدرو، انتظار می‌رود مبارکه امسال بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار ارزش صادرات داشته باشد و بتواند ۱.۵ میلیون تن صادرات را رقم زند. انتظار می‌رود فولاد خوزستان نیز ۲.۵ میلیون تن صادرات داشته باشد.
امروز ده‌ها واحد فولادسازی کشور با توانمندی لازم، قابلیت عرضه تولیدات خود به بازارهای صادراتی را دارند، اما این مهم با صدور بخشنامه‌های بازدارنده و مصوبه‌های یک‌شبه همخوانی ندارد و باید نهادهای نظارتی قفل و سدهای پیش‌روی صادرات را از میان بردارند.
ثبت دیدگاه