گالوانیزاسیون و این چند نکته که باید بدانید!

اگر کیک پز حرفه ای هم نباشید، حتما در برنامه های آشپزی ظروف گالوانیزه ای را دیده اید که از آن ها به عنوان قالب کیک های خوشمزه استفاده می کنند. حالا تا آب دهانتان راه نیفتاده، بیایید در مورد جنس ورق های گالوانیزه و روش تولید آن ها صحبت کنیم. دوست ندارید بدانید که این ظروف چه جنسی دارند و چگونه تولید می شوند؟ گالوانیزاسیون اصطلاحی است که به روش تولید محصولات گالوانیزه اطلاق می شود. با آرتان پرس تا انتهای این مقاله همراه باشید تا با گالوانیزاسیون آشنا شوید.

*** ورق گالوانیزه چیست؟

ورق گالوانیزه یا آهن گالوانیزه ورق روغنی است که هر دو طرف آن با فلز روی پوشش دهی شده است. ورق گالوانیزه مقاومت به خوردگی و اکسیداسیون بالایی دارد. از ورق گالوانیزه در مکان های مرطوبی مانند سقف شیروانی ها و گلخانه ها استفاده می شود. میزان مقاومت به خوردگی این ورق با میزان روی به کار رفته شده در پوشش رابطه مستقیمی دارد. به عبارتی طول عمر مفید ورق گالوانیزه و هزینه گالوانیزاسیون در تنظیم ضخامت پوشش روی موثر است. ضخامت انواع ورق فولادی گالوانیزه ۶ – ۰٫۱۸ میلی متر است.

ورق گالوانیزه

*** پروفیل گالوانیزه چیست؟

این پروفیل ها عمدتا در صنایع کشاورزی و گلخانه ای کاربرد دارند و دارای سطح مقطع U شکل، H شکل، C شکل و … هستند. از پروفیل گالوانیزه در مقاوم سازی چارچوب درب و پنجره های PVC هم استفاده می شود. حداقل ضخامت پروفیل گالوانیزه ۰٫۶ میلی متر بوده و نوع رایج آن دارای ضخامت ۱٫۲۵ میلی متری است.

پروفیل گالوانیزه

*** گالوانیزاسیون چیست؟

گالوانیزاسیون یک روش مقرون به صرفه برای محافظت از ورق در برابر آسیب هایی مانند خوردگی، اکسیداسیون و زنگ زدگی است که به وسیله پوشش دهی ورق روغنی انجام می شود. گالوانیزاسیون به روش های مختلفی مانند غوطه وری گرم، غوطه وری سرد، پوشش دهی مکانیکی، اسپری کردن و رنگ کردن انجام می گیرد. برای محیط های اسیدی عموما گالوانیزاسیون به روش غوطه وری گرم و برای محیط های مرطوب گالوانیزاسیون به روش غوطه وری سرد مناسب تر است. در ادامه به توضیح هر کدام از این روش ها می پردازیم.

*** گالوانیزاسیون سرد چیست؟

یکی از انواع ورق گالوانیزه ورقی است که به روش گالوانیزاسیون سرد تولید شده باشد. در این روش که الکترولیز هم نام دارد، محلول نمک روی و آب بر روی ورق اسپری می شود. در گالوانیزاسیون سرد فلز روی به داخل ورق نفوذ نمی کند. پوشش حاصل از این نوع گالوانیزاسیون براق و یکنواخت است و ضخامت آن حدودا ۲۵ میکرون است. گالوانیزاسیون سرد برای پوشش دهی ورق های کم ضخامت مورد استفاده قرار می گیرد. این ورق ها معمولا در صنایع قطعه سازی، خودرو سازی و ساخت پیچ و مهره کاربرد دارند.

*** گالوانیزاسیون گرم چیست؟

قدمت و قیمت این روش بیشتر از گالوانیزاسیون سرد است. در گالوانیزاسیون گرم ورق را در در مخزنی از روی مذاب با دمای ۴۶۰ درجه سانتی گراد غوطه ور می کنند. طی واکنشی که بین روی و فولاد انجام می شود، چند لایه با ترکیبی از آهن و روی ایجاد می شود. بعد از خارج کردن ورق از مخزن غوطه وری، روی آن با اکسیژن واکنش داده و یک لایه مقاوم به خوردگی و سایش تشکیل می شود. همان طور که قبلا گفتیم، هر چه میزان روی در پوشش زیاد باشد، مقاومت به خوردگی ورق بالا می رود. به این ترتیب در گالوانیزاسیون گرم به دلیل بالا بودن ضخامت پوشش، ورق حاصل مقاومت به خوردگی بالاتری نسبت به گالوانیزاسیون سرد دارد. به همین دلیل از گالوانیزاسیون گرم در مصارفی که ورق در معرض فضای باز قرار دارد، بیشتر استفاده می شود. از این مصارف می توان به دکل های مخابراتی و فشار قوی برق، گاردریل جاده ها، لوله های آب با جداره ضخیم، ساخت لوازم خانگی، ساخت نرده و … اشاره کرد. ضخامت لایه پوششی در این روش گالوانیزاسیون ۱۳۰ – ۱۰۰ میکرون است و نکته قابل توجه این است که بر خلاف گالوانیزاسیون سرد، در این روش عنصر روی تا حدودی در ورق نفوذ می کند. امکان پوشش دهی چند ورق به طور هم زمان، نیاز کمتر به نیروی انسانی و سرعت بالا از مزایای این روش هستند. از معایب گالوانیزاسیون گرم نیز می توان به مات، کدر و غیر یکنواخت بودن سطح ورق گالوانیزه شده اشاره کرد. گالوانیزاسیون گرم خود به دو دسته تقسیم می شود.

گالوانیزاسیون گرم

*** غوطه وری مداوم

در این روش گالوانیزاسیون ورق ها بدون برش خوردن داخل مخزن مذاب روی غوطه ور می شوند.

*** غوطه وری غیر مداوم

در این روش گالوانیزاسیون ورق ها ابتدا برش خورده و بعد وارد حمام مذاب روی می شوند.

*** خط تولید گالوانیزاسیون گرم

خط تولید گالوانیزاسیون گرم شامل مراحلی است که در زیر آن ها را نام می بریم.

• باز کردن کلاف های ورق روغنی
• اسید شویی ورق ها با مواد قلیایی به منظور چربی زدایی
• برس زنی و شستن ورق ها با آب گرم
• خشک کردن ورق ها با هوای داغ به منظور زدودن ناخالصی ها
• آنیل کردن ورق ها در اتمسفر محافظ
• فرو بردن ورق ها در حمام مذاب روی
• تنظیم ضخامت لایه پوشش با هوا جت
• خارج کردن ورق و خنک کردن آن در آب یا محلول دی کرومات سدیم

*** پوشش دهی مکانیکی

از این روش برای پوشش دهی قطعاتی با اندازه ۳۰۰ – ۲۰۰ میلی متر و وزن کمتر از ۵۰ کیلوگرم استفاده می شود. در پوشش دهی مکانیکی ورق از طریق غوطه ور شدن در ترکیبی از پودر فلز روی و ذرات شیشه گالوانیزه می شود.

*** اسپری کردن

در این روش ابتدا پودر فلز روی به داخل یک تفنگ تغذیه شده و پس از حرارت دهی و ذوب، بر روی ورق اسپری می شود. به منظور پاشش روی مذاب با سرعت مطلوب، از هوای کمپرس شده و یا گازهای حاصل از احتراق استفاده می شود.

*** رنگ کردن

در این روش ابتدا سطح ورق با سنگ ساییده شده و سپس فلز روی به روش پاشش و یا از طریق فرچه رنگ، روی سطح را می پوشاند. در این روش لایه فیلم تشکیل شده دارای ۹۵ – ۹۲ درصد روی است.

*** پنج تفاوت گالوانیزاسیون سرد و گرم

ورق های تولید شده به روش گالوانیزاسیون گرم عمدتا در معرض فضای باز قرار دارند.

ورق های تولید شده به روش گالوانیزاسیون گرم مقاومت به خوردگی بالاتری دارند.

ضخامت پوشش در گالوانیزاسیون گرم بیشتر است.

سطح ورق های گالوانیزه سرد براق تر و صیقلی تر است.

تفاوت مفتول گالوانیزه سرد و گرم در این است که در اولی روی بر سطح مفتول اسپری می شود. ولی در دومی مفتول در روی غوطه ور می شود.

*** ورق گالوانیزه زنگ می زند؟

آهن گالوانیزه اگر در معرض آب و اسید باشد، حدودا ۳۰ – ۲۰ سال عمر می کند. در غیر این صورت می تواند خیلی بیشتر هم عمر کند.

*** نحوه تشخیص ورق گالوانیزه

این ورق ها از نظر شکل گیری کریستال های گالوانیزه و بسته به سرعت سرمایش ورق و مقدار روی در سه دسته بدون گل، گل ریز و گل درشت طبقه بندی می شوند. این گل ها به واسطه وجود ناخالصی در روی مذاب به هنگام کریستالیزه شدن بر روی ورق سرد ایجاد می شوند و با چشم غیر مسلح هم قابل مشاهده هستند. هر چه مقدار این گل ها کمتر باشد، ورق از کیفیت بالاتری برخوردار است.

*** مزایای آهن گالوانیزه

• مقرون به صرفه نسبت به سایر روش های محافظت از فلز در برابر خوردگی
• طول عمر و دوام بالا
• سهولت شستشو
• مقاومت بالا در برابر ضربه
• بازرسی آسان
• پوشش دهی کامل فلز

*** عوامل موثر بر ضخامت پوشش در گالوانیزاسیون

• ترکیب شیمیایی فولاد
• کار سرد انجام شده روی فولاد قبل از گالوانیزاسیون
• زمان غوطه وری ورق در حمام
• سرعت خارج کردن ورق از حمام
• سرعت سرمایش ورق

*** کروماته کردن ورق گالوانیزه

سطح این ورق ها بعد از پوشش دهی ظاهر خوبی دارد. اما کیفیت سطحی این پوشش در معرض درجه حرارت بالا، رطوبت و آب به سرعت افت کرده و به وسیله لایه ضخیمی از هیدروکسید روی پوشیده می شود. این لایه سفید رنگ که اصطلاحا سفیدک نام دارد، سطح ظاهری ورق را خراب کرده و از ارزش آن می کاهد. برای جلوگیری از این امر، ورق را کروماته می کنند. به این صورت که ورق گالوانیزه را در اسید کرومیک رقیق یا محلول بی کرومات سدیم غوطه ور می کنند. به این ترتیب لایه متراکمی بر روی ورق ایجاد می شود که در برابر خوردگی مقاومت خوبی دارد و از تشکیل سفیدک تا مدت زمان قابل قبولی جلوگیری می کند.

*** گالوانیزه بهتر است یا استیل؟

• استحکام استیل بیشتر از ورق گالوانیزه است.
• استیل قیمت بالاتری دارد.
• برای ایجاد خاصیت مقاومت به خوردگی، در استیل از کروم و در ورق گالوانیزه از روی استفاده شده است.
• خراش برداشتن در ورق گالوانیزه ممکن است منجر به خوردگی شود. ولی ورق استیل با خراش برداشتن آسیب نمی بیند.

*** قیمت ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه به دلیل خواص ضد خوردگی خود و فرآیندهای اضافی که در طی گالوانیزاسیون تجربه می کند، قیمت بالاتری نسبت به ورق های نورد گرم و سرد دارد. برای اطلاع از قیمت ورق گالوانیزه، هزینه گالوانیزاسیون و خرید آهن گالوانیزه می توانید با کارشناسان آرتان پرس تماس بگیرید.

*** تولید کنندگان معروف ورق گالوانیزه

• فولاد مبارکه اصفهان
• هفت الماس قزوین
• ورق گالوانیزهشهرکرد
• ورق گالوانیزه سمنان
• ورق گالوانیزه اصفهان
• ورق گالوانیزهکاشان

منبع: آرتان فولاد ایرانیان