صعود قیمت نفت ؛ شاید برای آخرین بار

بازار نفت پایان سال شمسی را بسیار طوفانی سپری کرد و بازارهای جهانی به شکلی یکپارجه در بالا رفتن قیمت نفت در تمامی بازارها همگام شدند.حتی عرضه های سنگین نفت ایران مانع افزایش قیمت ها نشد. قیمت نفت در معاملات بازار جهانی تحت تاثیر آماری که نشان داد احیای اقتصادی چین شتاب گرفته و دورنمای تقاضا برای انرژی را روشن تر کرد، افزایش یافت.و روند افزایش قیمت ها شتاب گرفته است. در ادامه به تفسیر رشد قیمت نفت خواهیم پرداخت.لطفا همراه آرتان پرس باشید.

*** آینده ی بازار میعانات نفتی تحت تاثیر کرونا

تقاضا برای میعانات احتمالاً تا اواخر سال  ۲۰۲۱ یا اوایل سال ۲۰۲۱  به سطح سال  ۲۰۱۹ باز گردد. بهبود کندتر تقاضا به دلیل کند بودن واکسیناسیون یا کنترل همه گیری کووید-۱۹ به عنوان یک خطر بالقوه تلقی می شود. انتظار می رود سرمایه گذاری در هزینه های سرمایه ای نفت به تدریج بهبود یابد اما همچنان پایین تر از چشم انداز قبل از همه گیری کووید- ۱۹باقی بماند. همچنین انتظار می رود که در آمریکای شمالی سرعت بهبود تولید نفت شیل و استخراج نفت از دریا کند شود.

*** تجربه ی کاهش تقاضای نفت بعد از ۳۰ سال

پس از گذشت بیش از  30 سال رشد پایدار بیش از  1 درصد در سال، رشد تقاضای نفت در اواخر سال  2020 کاهش یافته و در سال  2029به اوج خود خواهد رسید. محرک های مختلف گذار انرژی می توانند باعث شوند این اتفاق  6 تا ۱۰ سال زودتر اتفاق بیفتد. تا سال  ، ۲۰۴۰ شرکت های اکتشافی و تولیدی نفت برای تأمین تقاضا نیاز به افزودن ۳۸ میلیون بشکه در روز تولید نفت خام جدید از پروژه های غیر مجاز دارند.

*** نگاهی به پرتفولیوی زنجیره ی تامین نفت

پیش بینی می شود بیش تر منابع جدید از منابع دریایی و شیل تأمین شود. اگرچه اکثر مناطق تولیدکننده نفت دریایی، در سناریوی گذار انرژی سریع، تحت فشار قرار خواهند گرفت، اما این بخش، همچنان برای تأمین تقاضا تا سال  ۲۰۴۰ به تولید جدید تقریباً  ۲۳ میلیون بشکه در روز نیاز خواهد داشت. با وجود اینکه تقاضای نفت از آوریل  ۲۰۲۰ تا حدودی بهبود یافته، اما میزان تقاضای مزبور تا پایان سال مزبور حدود  ۹ میلیون بشکه در روز بوده که این مقدار همچنان پایین تر از سطح تقاضا در سال  ۲۰۱۹ است. با ادامه اقدامات مربوط به قرنطینه برای مقابله با کووید- ۱۹در ژانویه ۲۰۲۱ مقدار تقاضای نفت حدود  ۶میلیون بشکه در روز کمتر از ژانویه  ۲۰۲۰ بوده است.

*** اوپک پلاس عامل افت تولید نفت

عرضه نفت نیز که تا آوریل  ۲۰۲۰ زیاد بود، در ماه می این سال حدود ۱۳ تا  ۱۴ میلیون بشکه در روز کاهش یافت که این امر ناشی از کاهش و توقف تولید در برخی کشورهای عضو توافق اوپک پلاس بود که علامتی بر تمایل به ادامه مداخلات این گروه در بازار نفت را نشان می دهد.

*** تجربه ی مازاد تولید نفت در سال گذشته

بازار جهانی نفت در آوریل  2020 با بیش از  20 میلیون بشکه در روز عرضه مازاد مواجه شد و قیمت نفت برنت را به  18 دلار به ازای هر بشکه در این ماه رساند اگر چه قیمت مزبور در پایان سال به  50 دلار به ازای هر بشکه افزایش یافت. موجودی تجاری نفت خام   OECD همچنان در سطح بالایی باقی مانده و گرچه در ماه های گذشته با تغییراتی همراه شد، اما همچنان  150 هزار بشکه بالاتر از سطح قبل از همه گیری کووید- ۱۹ است.

*** پیش بینی امیدوارکننده آمریکا درباره قیمت جهانی نفت

اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه ترین گزارش خود پیش بینی درباره قیمت جهانی نفت را افزایش داده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش چشم انداز کوتاه مدت بازار جهانی انرژی، پیش بینی خود درباره قیمت نفت برنت و نفت سبک آمریکا را افزایش داده که علت اصلی آن، نگرانی های مربوط به وضعیت عرضه و تولید بوده است.بر اساس این گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش بینی کرد، میانگین قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۰٫۶۷ دلار خواهد رسید که نسبت به گزارش فوریه ۷٫۴۷ دلار افزایش نشان می دهد.

*** چین؛ ناجی بازار نفت

آمار جدید نشان داد رشد تولید صنعتی چین سرعت گرفته و فراتر از انتظارات بوده است و همزمان آمار تولید روزانه پالایشگاهی ۱۵ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد را نشان داد. عامل دیگری که از قیمت ها پشتیبانی کرد اقدام عربستان سعودی در کاهش عرضه به مشتریان آسیایی بود. خدمات انرژی بیکرهیوز روز جمعه اعلام کرد شرکتهای انرژی آمریکایی هفته گذشته شمار دکلهای حفاری نفت و گاز را یک حلقه کاهش دادند که نخستین کاهش هفتگی از نوامبر بود.

*** چالش های کشورهای عربی در بازار نفت

واقعیات اقتصادی کشورهای عربی با قیمت های فعلی نفت فاصله ی زیادی دارد. حتی با قیمت ۷۰ دلار در هر بشکه، قیمت‌های فعلی با بسیاری از واقعیات اقتصادی کشورهای حاشیه خلیج فارس مطابقت ندارد. شکاف بین درآمد و هزینه‌های مالی از سال ۲۰۱۵ به شدت گسترده است. واقعیت این است که دولت‌ها به یافتن منابع جدید درآمدی نیاز دارند. این گفتنی است که عربستان سعودی در حال شرط بندی بر سر این موضوع است که رقابت با نفت شیل آمریکا دوباره به وجود نخواهد آمد. این بدان معنی است که آنها می‌توانند بدون ترس از اوج گیری تولید مجدد آمریکا، بر سهم بازار و ایجاد روابط با مشتریان اصلی آسیایی خود تمرکز کنند.

*** ارزیابی مسیر قیمت کامودیتی ها متاثر از بازار نفت

گرچه روند قیمتی کامودیتی های اصلی مثل مس و نفت همچنان صعودی خواهد بود ولی این ریسک وجود دارد که در کوتاه مدت با یک اصلاح قیمت در بازار کامودیتی ها روبرو شویم. بهبود اوضاع اقتصادی جهان و اخبار امیدوارکننده درباره واکسن کرونا و رشد تقاضا برای کامودیتی ها، تاثیر زیادی بر رشد فزاینده قیمت کامودیتی ها داشته است. ما در حال نزدیک شدن به نقطه انعطاف انرژی در اقتصاد جهانی هستیم، نقطه‌ای که در آن شاهد عرضه فراوان نفت، بالا رفتن تقاضا تا سال ۲۰۳۰ و گزینه‌های رقابتی تر برای انرژی‌های تجدیدپذیر خواهیم بود.

این رقابت بر سر جایگزینی نفت حتی اگر سرمایه گذاران و مصرف کنندگان از محصولات پرمصرف کربن بیشتری استفاده کنند باز هم به وجود خواهد آمد. آینده شورای همکاری خلیج فارس هنوز آینده‌ای است که در آن درآمدهای نفتی نمی‌تواند اهداف رشد دولت ها را برآورده کند و این به طور کلی تأثیرات ناگواری بر انتظارات شهروندان دارد. به عبارت دیگر، این احتمالا آخرین باری خواهد بود که ما شاهد افزایش قیمت نفت و رونق این بازار هستیم.

*** سناریوهای اوپک پلاس برای تثبیت قیمت نفت

اگر اوپک پلاس در کوتاه مدت میزان تولید خود را حفظ کند و عربستان سعودی سهم عمده را در کاهش تولید داشته باشد، قیمت نفت با بشکه‌ای ۷۰ دلار تا سال ۲۰۲۱ چشم انداز رشد بسیار خوبی برای کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد می‌کند. با این حال این یک تصویر یکنواخت نخواهد بود. کشورهای غیر اوپک از جمله قطر، بحرین و عمان بیشتر از مزایای افزایش تولید و قیمت‌های بالاتر برخوردار خواهند شد. البته حتی در این صورت باز هم بعید است بحرین و عمان شاهد کسری بودجه در سال جاری نباشند. در سوی دیگر عربستان سعودی و کویت نیز همچنان در کسری ترازهای مالی خود با کسری مداوم روبرو هستند.

*** ساختار اقتصادی شکننده در کشورهای نفت خیر خلیج فارس

افزایش قیمت‌ها از طرف شهروندان و حتی خارج از کشور به دولت‌ها برای حمایت مالی و اقدامات محرک در اوج همه گیری فشار می‌آورد. با توجه به شرایط اقتصادی فعلی ممکن است کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از سیاست‌های منطقی سازی قیمت های آب و برق و محدود کردن صورت حساب‌های دستمزد در بخش دولتی عقب نشینی کنند. طی شش سال گذشته، شکاف بین درآمد و هزینه‌ها با استقراض، جبران شده است، در حال حاضر اما این شکاف منجر به تلاش برای دریافت مالیات در کشورهای حوزه خلیج‌فارس شده است.

*** استفاده ی حداکثری کشورهای اوپک از رشد قیمت جهانی نفت

این آموزنده است که ببینیم چگونه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از این آخرین رونق نفتی برای دنبال کردن اهداف سیاست خارجی در همسایگی خود و استراتژی‌های توسعه استفاده می‌کنند، استراتژی‌هایی که آینده اقتصادی آنها را به رشد بازارهای در حال ظهور متراکم و دورتر پیوند می‌دهد. استفاده از فرصت ایجاد شده ناشی از رونق بازار نفت ممکن است مستلزم دوری دیگر کشورهای عضو اوپک باشد، این بدان معناست که اعضای غالب اوپک پلاس تمایلی به دادن اجازه تولید بیشتر به کشورهایی مانند ایران، عراق، لیبی و ونزوئلا ندارند. در این بین به ویژه سعودی‌ها در برابر توان بخشی اقتصادی و سیاسی به ایران مقاومت خواهند کرد. عربستان به دنبال آن است تا هر طور که شده از جان گرفتن دوباره اقتصاد ایران جلوگیری کند.

*** پیش‌بینی اوپک برای افزایش شدید تقاضای نفت

سازمان اوپک پیش‌بینی کرد که تقاضای جهانی نفت به‌علت بهبود وضعیت اقتصادی و اقدامات دولت‌ها برای واکسیناسیون در نیمه دوم سال جاری افزایش خواهد یافت. این ائتلاف، در گزارش ماهانه بازار نفت MOMR، به‌دلیل طولانی شدن تعطیلی کسب‌وکارها در اقتصادهای بزرگ اروپا و نرخ بالای بیکاری در ایالات متحده که روند بهبود را کند می‌کند، تخمین‌های خود را برای تقاضای جهانی نفت طی نیمه اول سال جاری میلادی اصلاح کرد.

برای کل سال، اوپک انتظار دارد که تقاضای جهانی نفت ۵٫۹ میلیون بشکه در روز رشد کند که در مقایسه با پیش‌بینی ماه گذشته ۱۰۰هزار بشکه در روز افزایش یافته است. ر زمان حاضر، این سازمان انتظار دارد که تقاضای کل نفت به ۹۶٫۳ میلیون بشکه در روز برسد که بیشترین مصرف آن در نیمه دوم سال پیش‌بینی می‌شود.

*** ایران از بورس به عنوان جایگزین نفت استفاده کرد

میزان تامین مالی دولت در دو هفته اخیر در بازار سرمایه به اندازه ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است، معادل ۸ میلیارد دلار، به اندازه درآمد فروش روزانه دو میلیون و دویست هزار بشکه نفت ۶۵ دلاری در روز در طول سال ۱۳۹۹٫ یعنی ایران با وجود بازار سهام می تواند با تمام کشورهای جهان ارتباطات سیاسی را قطع کند، زیرا در صورت توافق کامل با دنیا، ایران قرار نیست ۲٫۲ میلیون بشکه در روز بیشتر صادر کند، چون تقریبا معادل ۱٫۸ میلیون مصرف داخلی دارد، که در مجموع تولید ایران ۴ میلیون بشکه نفت خواهد بود. بازار مالی گاوی شیرده است که همه بلوک های قدرت در دوشیدن آن توافق پشت پرده کرده اند و هر کسی بر اساس خوراک رسانه ای مصاحبه می کند.

*** رشد پتروشیمی ها همسو با بازار نفت

قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمیایی در روزهای گذشته با روند صعودی همراه و از شتاب بالایی هم برخوردار بوده اند. اینکه شتاب افزایش نرخ فراتر از انتظار بازار بود را باید جدی گرفت، آن‌هم در شرایطی که بهای نیمایی ارز کاهشی بوده و این رشد قیمت‌ها بعضا عجیب به نظر رسیده و کم سابقه است.  قیمت جهانی نفت می تازد و در هر حال قیمت‌های پایه افزایشی اعلام شده و در نرخ‌های فعلی جذابیت خرید باز هم کاهش خواهد یافت و اگر همین روند حتی با شیب کمتر در سال بعد هم ادامه یابد پیچیدگی‌های عجیبی را شاهد خواهیم بود.  توجه داشته باشید که تنها متغیر تعیین کننده قیمت محصولات پتروشیمی ، قیمت جهانی نفت نیست .

*** قیمت مواد اولیه ی پتروشیمی بالاتر از قیمت های جهانی

مقرر بود که قیمت مواد اولیه پتروشیمی ها کمی پایین تر از (۹۰ درصد) قیمت فوب خلیج فارس باشد، اما هم اکنون قیمت فروش داخلی به مراتب بیش از قیمتهای جهانی است. به عنوان مثال قیمت جهانی چیپس پلی پروپیلن ۱.۴۵ دلار می باشد که با دلار آزاد ۳۳۰۰۰ تومان، قیمت ریالی آن  ۳۳ هزار تومان می شود، اما در بورس کالا ۴۵۷۰۰ تومان عرضه می گردد. اکنون که در عمل قیمت بسیاری از مواد اولیه صنعتی حتی بیش از قیمت های جهانی (با دلار آزاد) است، چرا قیمت نفت، گاز و سنگ معدن و انرژی الکتریکی واحدهای خصولتی صنعتی و معدنی به قیمت دلار آزاد محاسبه نمی شود و یا حداقل متناسب با افزایش قیمت ارز در ۳ سال گذشته افزایش پیدا نمی کند و از این بنگاه ها مالیات با فرمول های صحیح اخذ نمی شود؟گ

*** چالش های صنایع پایین دست در رونق بازار نفت

در شرایط تحریم ها و وجود انبوهی از مشکلات، صنایع پایین دستی قادر به رقابت با واردات کالای خارجی مشابه نیستند، زیرا از یک سو صنایع پایین دستی داخلی بایستی به قیمت های گران تر از صنایع خارجی مواد اولیه را خریداری کنند (معافیت مالیات ارزش افزوده و شرکتی برای صادرات است) و در سوی دیگر حقوق و عوارض گمرکی و مالیات واردات کالاهای نهایی با ارز ۴۲۰۰ تومان محاسبه می شود که به مفهوم کاهش ۸۰ درصدی تعرفه واردات است. این موضوع می تواند رشد قیمت نفت را برای صنایع فولادی وپتروشیمی در کشور خنثی کند و شرکت های مولد و فعال ایران را به انزوا بکشاند. باید دقت کرد که شاید رونق نفت برای آخرین بار در تاریخ رقم بخورد و این فرصت را نباید از دست داد.

*** پیش بینی چشم انداز میان مدت بازار نفت

انتظار می رود تقاضای نفت طی  ۲ تا  ۴ سال آینده به سطح سال  ۲۰۱۹ بازگردد که این امر بستگی به مدت زمان ادامه قرنطینه ها و سرعت بازیابی تولید ناخالص داخلی دارد. وفق پیش بینی های صورت گرفته در مبادی تحلیلی حوزه ی انرژی و مطالعات تیم تححلیل آرتان پرس، مداخلات فعلی اوپک پلاس برای کمک به ایجاد تعادل در بازار در سال  ۲۰۲۱ کافی خواهد بود و قیمت ها در سطح پایدار  ۵۰ تا  ۵۵ دلار به ازای هر بشکه تا سال  ۲۰۲۵ باقی خواهد ماند.

*** قیمت نفت در مسیر رشد پایدار

قیمت تعادلی نفت در بلندمدت در مقایسه با پیش بینی هایی که پیش از همه گیری کووید- ۱۹صورت گرفته بود، بین  ۱۰ تا  ۱۵ دلار به ازای هر بشکه نفت کاهش یافته که ناشی از تقاضای کمتر و هموار شدن منحنی هزینه (عدم افزایش هزینه به ازای تغییر یک واحد اضافی تولید) است.

تحت سناریوی کنترل اوپک، که در آن اوپک سهم خود را در بازار حفظ می کند، در بلندمدت قیمت نفت در محدوده تعادلی  ۵۰ تا  ۶۰ دلار در هر بشکه خواهد بود که تولید  ۱۰ تا  ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت شیل آمریکا و  ۱۱ تا  ۱۳ میلیون بشکه در روز تولید نفت ذخایر عمیق آبی را از پروژه هایی که از قبل تامین مالی، سرمایه گذاری و تصمیم گیری شده، پشتیبانی می کند. در حالی که بیشتر مناطق فراساحلی تولید نفت در سناریوی انتقال سریع انرژی تحت فشار قرار خواهند گرفت، این بخش برای تأمین تقاضا بعد از سال  ۲۰۳۰ همچنان به تولید جدید نزدیک به  ۲۳ میلیون بشکه در روز نیاز دارد