دامپینگ قیمت چیست؟ قوانین ضد دامپینگ چیست؟

دامپینگ (Dumping) اصطلاحی است که در زمینه تجارت بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع دامپینگ قیمتزمانی روی می‌دهد که یک کشور یا شرکت، محصولی را با قیمتی صادر می‌کند که در بازار واردات خارجی، کمتر از بازار داخلی صادرکننده است. از آنجا که دامپینگ معمولاً شامل حجم قابل توجهی از صادرات یک محصول است، این امر اغلب دوام اقتصادی تولید کننده محصول را در کشور وارد کننده به خطر می‌اندازد. دامپینگ نوعی حساسیت تقاضا (Price Discrimination) محسوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‍‌دهد که یک تولید کننده قیمت کالای وارد شده به بازار خارجی را به سطحی کاهش دهد که کمتر از قیمت پرداخت شده توسط مشتریان داخلی در کشور مبدا باشد. این کار با هدف دستیابی به مزیت رقابتی در بازار وارد کننده، تلقی می شود.

مزایا و معایب دامپینگ قیمت

مزیت اصلی دامپینگ تجاری توانایی نفوذ در بازار با قیمت محصولات است که اغلب ناعادلانه و غیر منصفانه تلقی می‌شود. کشور صادرکننده ممکن است یارانه‌ای (subsidy) را به تولیدکننده پیشنهاد دهد تا بتواند خسارات وارده در هنگام فروش محصولات زیر قیمت تولید را متحمل کند. یکی از بزرگترین معایب دامپینگ تجاری این است که یارانه‌ها برای ماندگاری طولانی‌تر می‌توانند هزینه‌ بر شوند. علاوه بر این، شرکای تجاری که مایل به محدود کردن این شکل از فعالیت بازار هستند، ممکن است محدودیت کالاها را افزایش دهند، که می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های صادرات به کشور آسیب دیده یا محدودیت در مقدار واردات یک کشور شود. به طور خلاصه مزایا و معایب دامپینگ را می‌توان بدین گونه بیان کرد:

الف) مزایای دامپینگ قیمت

-مصرف کنندگان در کشور وارد کننده می‌توانند به محصولات با قیمت پایین دسترسی پیدا کنند.

-صادرکنندگان از دولت خود یارانه دریافت می‌کنند تا با قیمت پایین‌تری در خارج از کشور بفروشند.

-کشور صادرکنندگان می‌توانند اشتغال زایی کنند و از سرامدان صنعت شوند.

 ب) معایب دامپینگ قیمت

-بدهی کشور صادر کننده به دلیل یارانه ارائه شده برای فروش با قیمت پایین‌تر در خارج از کشور افزایش می‌یابد.

– دامپینگ اصولا هزینه زیادی دارد و صادر کنندگان سالها طول می‌کشد تا با قیمت پایین تری بفروشند و رقبا را از تجارت خارج کنند.

-شرکت هدف می‌تواند تلافی کند و یک جنگ تجاری به وجود آورد.

در حالی که سازمان تجارت جهانی (WTO) قضاوت می‌کند که آیا دامپینگ قیمت یک عمل رقابتی ناعادلانه است یا نه، اما بیشتر کشورها طرفدار دامپینگ قیمت نیستند. دامپینگ قیمت طبق قوانین WTO قانونی است مگر اینکه کشور خارجی بتواند اثرات منفی شرکت صادر کننده را به تولید کنندگان داخلی خود به طور قابل اعتماد نشان دهد. برای مقابله با دامپینگ و محافظت از صنایع داخلی خود در برابر قیمت گذاری غارتگرایانه، اکثر کشورها از تعرفه ها (Tariffs) و سهمیه ها (Quotas) استفاده می‌کنند. دامپینگ قیمت نیز وقتی باعث ایجاد اصطلاحاً تاخیر در تهیه مواد اولیه (material retardation) در ایجاد یک صنعت در بازار داخلی شود، ممنوع است.

نگرش بین المللی به دامپینگ

اکثر موافقت نامه‌های تجاری شامل محدودیت‌های دامپینگ تجاری است. اثبات نقض چنین توافق‌نامه‌هایی ممکن است دشوار باشد و اجرای آن به طور کامل هزینه بر است. اگر دو کشور توافقنامه تجاری نداشته باشند، منع خاصی برای دامپینگ تجارت بین آنها وجود ندارد.

مبارزه با دامپینگ قیمت در سازمان تجارت جهانی (WTO) و اتحادیه اروپا (EU)

سازمان تجارت جهانی (WTO) و اتحادیه اروپا (EU) به طور مداوم با وضع تعرفه‌ها و مالیات اقداماتی را برای عقب راندن کشورها از دامپینگ قیمت انجام می‌دهند.

کشورهای عضو WTO در هنگام مذاکره در مورد موافقت نامه عمومی تجارت و تعرفه (GATT) اصولی را وضع می کنند که آنها توافق می‌کنند تعرفه‌ها را بر روی یکدیگر اعمال نکنند. طبق WTO، اگر کشوری بخواهد تعرفه ضد دامپینگ قیمت برای یک شریک تجاری وضع کند، پس آن کشور نیاز به اثبات وقوع دامپینگ قیمت و تأثیر آن بر بازار محلی دارد. آنها همچنین باید نشان دهند که دامپینگ قیمت بسیار کمتر از قیمت داخلی صادر کننده است. کشور مورد اختلاف نیز باید تعیین کند که قیمت عادی قبل از اجرای تعرفه ضد دامپینگ قیمت چقدر باشد.

اتحادیه اروپا نیز مانند WTO اقدامات ضد دامپینگ‌قیمت را از طریق بازوی اقتصادی خود – کمیسیون اروپا (EC) – اعمال می‌کند. اگر یک کشور عضو یک شریک تجاری را به دامپینگ قیمت متهم کند، کمیسیون اروپا باید دریابد که دامپینگ باعث آسیب مادی به شاکی شده است. قبل از وضع عوارض، EC باید دریابد که دامپینگ قیمت به بازار محلی صدمه مادی وارد کرده است. همچنین لازم است اطمینان حاصل شود که وظایف ضد دامپینگ قیمت، منافع اتحادیه اروپا را نقض نمی‌کند. اگر مجرم شناخته شود، صادرکننده می‌تواند با فروش در حداقل قیمت موافقت کند و اگر اتحادیه اروپا قیمت پیشنهادی صادر کننده را رد کند، می‌توان عوارض وضع کرد.

دامپینگ قیمت و یک مثال واقعی

  در ژانویه ۲۰۱۷، انجمن تجارت بین المللی (ITA) تصمیم گرفت که مالیات ضد دامپینگ قیمت که از محصولات سیلیس از چین اخذ می‌شود، باقی بماند. در واقع تحقیقات وزارت بازرگانی و کمیسیون تجارت بین المللی نشان داد که محصولات سیلیس از چین در ایالات متحده کمتر از ارزش منصفانه به فروش می‌رسند. حکم ITA مبتنی بر این واقعیت بود که در صورت حذف تعرفه، احتمال تکرار دامپینگ قیمت وجود دارد.

دامپینگ قیمت چگونه اتفاق می‌افتد؟

ممکن است به نظر برسد که شرکت دامپینگ ممکن است با در نظر گرفتن یک قیمت پایین، پول زیادی را از دست بدهد. با این حال، واقعاً چنین نیست، زیرا شرکت دامپینگ کننده ضرر نمی‌کند. اکثر شرکت‌های چند ملیتی (MNC) اختلاف قیمت بین المللی را اعمال می‌کنند. آنها بسته به آنچه مشتری هر کشوری از پس آن برمی‌آید، کالای خاصی را قیمت گذاری می‌کنند. به عنوان مثال، شوینده Tide در چین با کمتر از یک پنجم قیمت ایالات متحده به فروش می‌رسد. با این حال، اگر کشور خاصی مایل به پرداخت هزینه بیشتر برای یک محصول باشد، در این صورت MNC محصول را با هزینه بیشتری قیمت گذاری می‌کند.

انواع دامپینگ قیمت

در زیر چهار نوع دامپینگ قیمت در تجارت بین الملل آورده شده است:

۱٫ دامپینگ پراکنده (Sporadic dumping)

شرکت ها برای جلوگیری از جنگ قیمتی در بازار داخلی و حفظ موقعیت رقابتی خود، موجودی‌های اضافی فروخته نشده را به قیمت خیلی ارزان به فروش می‌رسانند. در واقع آنها می‌توانند با از بین بردن ذخایر اضافی، دامپینگ کنند یا آنها را به بازار خارجی که محصولات فروخته نمی‌شوند، صادر کنند.

۲٫ دامپینگ غارتگرانه (Predatory dumping)

 برخلاف دامپینگ پراکنده که گاه به گاه است، دامپینگ غارتگرانه دائمی است و شامل فروش کالا در بازار خارجی با قیمت کمتر از بازار داخلی است. دامپینگ غارتگرانه برای دستیابی به بازار خارجی و از بین بردن رقابت انجام می شود. در واقع دامپینگ غارتگرانه یک انحصار در بازار ایجاد می کند. قیمت گذاری غارتگرایانه عملی غیرقانونی برای پایین آوردن قیمت ها در تلاش برای از بین بردن رقابت است. قیمت گذاری غارتگرایانه قانون ضد انحصاری را نقض می کند، زیرا بازارها را در معرض انحصار قرار می دهد. با این حال، پیگرد قانونی درباره این عمل دشوار است زیرا متهمان ممکن است به جای تلاش عمدی برای تضعیف بازار، استدلال کنند که کاهش قیمت‌ها بخشی از رقابت عادی است و قیمت گذاری غارتگرانه همیشه به دلیل مشکلات موجود در بازپرداخت درآمد از دست رفته و حذف موفقیت آمیز رقبا، در هدف خود موفق نیست.

۳٫ دامپینگ مداوم (Persistent dumping)

 وقتی کشوری به طور مداوم در بازار خارجی در مقایسه با قیمت‌های محلی محصولات را با قیمت پایین‌تری بفروشد، آن را دامپینگ مداوم می نامند و زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضای مداوم محصول در بازار خارجی وجود داشته باشد.

۴٫ دامپینگ معکوس (Reverse dumping)

 دامپینگ معکوس زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضا برای محصول در بازار خارجی کشش کمتری داشته باشد. این بدان معناست که تغییرات قیمت بر تقاضا تأثیر نمی‌گذارد. بنابراین این شرکت می‌تواند قیمت بالاتری را در بازار خارجی و قیمت پایین‌تری را در بازار داخلی اخذ کند.

اثرات دامپینگ قیمت

در واقع دامپینگ از طریق روش‌های زیر بر کشورهای وارد کننده و صادر کننده تأثیر می‌گذارد:

۱٫ تأثیرات دامپینگ بر واردات کشور:

تأثیرات دامپینگ در کشور، که در آن یک انحصارگر کالای خود را رها می کند، به این بستگی دارد که آیا دامپینگ قیمت برای یک دوره کوتاه است یا یک دوره طولانی و اینکه ماهیت محصول و هدف از دامپینگ قیمت چیست.

  الف- اگر تولید کننده‌ای کالای خود را برای مدت کوتاهی در خارج از کشور به فروش برساند، در این صورت صنعت کشور وارد کننده برای مدت کوتاهی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به دلیل قیمت پایین کالای دامپینگ، صنعت آن کشور باید مدتی ضرر کند زیرا مقدار کمتری از کالای آن فروخته می‌شود.

ب- دامپینگ اگر برای مدت طولانی ادامه یابد برای کشور وارد کننده مضر است. به این دلیل که برای تغییر تولید در کشور وارد کننده زمان لازم است و صنعت داخلی آن توانایی تحمل رقابت را ندارد. اما وقتی واردات ارزان قیمت متوقف شود یا دامپینگ قیمت وجود نداشته باشد، تغییر مجدد تولید دشوار می‌شود.

ج- اگر کالای دامپینگ کالای مصرفی باشد، تقاضای مردم در کشور وارد کننده برای کالاهای ارزان تغییر می‌کند. وقتی دامپینگ متوقف شود، این تقاضا معکوس خواهد شد، در نتیجه سلیقه مردم تغییر خواهد کرد که برای اقتصاد مضر است.

 د- اگر کالاهای دامپینگ کالاهای سرمایه‌ای ارزان باشد، منجر به ایجاد یک صنعت ناپایدار می شود و وقتی واردات اینگونه کالاها متوقف شود، این صنعت نیز تعطیل خواهد شد. بنابراین در نهایت، کشور وارد کننده متحمل ضرر خواهد شد.

 ه- اگر انحصارگر کالا را برای حذف رقبای خود از بازار خارج کند، کشور وارد کننده در آغاز از کالای ارزان بهره مند می‌شود. اما پس از پایان رقابت و فروش همان کالا با قیمت انحصار بالا، کشور وارد کننده متحمل ضرر می‌شود زیرا اکنون باید هزینه بالایی را بپردازد.

 و- اگر عوارض تعرفه‌ای اعمال شود تا دامپینگ کننده مجبور شود قیمت‌های کالای داخلی و وارداتی را یکسان کند، این به نفع کشور وارد کننده نیست.

ز- اما اگر دامپینگ کننده کالا را با قیمت پایین‌تری تحویل دهد، یک عوارض تعرفه ثابت پایین‌تر به نفع کشور وارد کننده است.

۲٫ تأثیرات دامپینگ قیمت بر صادرات کشور:

دامپینگ قیمت از طریق روش های زیر بر کشور صادر کننده تأثیر می‌گذارد:

 الف- هنگامی که مصرف کنندگان داخلی مجبورند کالای انحصاری را از طریق دامپینگ قیمت با قیمت بالا خریداری کنند، در واقع مصرف کنندگان آنها ضرر می‌کنند. اما اگر انحصارگر کالاهای بیشتری تولید کند تا بتواند آن را در کشور دیگری دامپینگ کند، مصرف کنندگان سود می‌برند. این به این دلیل است که با تولید بیشتر کالا، هزینه حاشیه‌ای کاهش می‌یابد. در نتیجه، قیمت کالا بدون دامپینگ کمتر از قیمت انحصاری خواهد بود. اما این قیمت پایین تر از قیمت انحصاری به قانون تولیدی بستگی دارد که صنعت تحت آن فعالیت می‌کند. اگر این صنعت تحت قانون کاهش بازده تولید کند، قیمت سقوط نمی‌کند زیرا هزینه‌ها افزایش می‌یابد و قیمت نیز بیشتر می‌شود. در نهایت مصرف کنندگان بازنده خواهند بود و انحصار دهنده سود خواهد برد. تحت هزینه‌های ثابت تغییری در قیمت ایجاد نخواهد شد. فقط در صورتی که هزینه‌ها تحت قانون افزایش بازده قرار گیرند، هم مصرف کنندگان و هم انحصار دهنده از دامپینگ سود خواهند برد.

 ب- کشور صادرکننده نیز در صورت تولید کالای بیشتر از انحصار، از دامپینگ سود می برد. در نتیجه، تقاضا برای ورودی‌های مورد نیاز مانند مواد اولیه و غیره برای تولید آن کالا افزایش می‌یابد، در نتیجه اشتغال در کشور گسترش پیدا می‌کند.

ج- کشور صادرکننده با فروش کالای خود به مقدار زیاد در بازار خارجی از طریق دامپینگ ارز خارجی کسب می‌کند. در نتیجه، تراز تجاری آن بهبود می‌یابد.

قوانین ضد دامپینگ قیمت:

 اقدامات زیر برای جلوگیری از دامپینگ قیمت اتخاذ شده است:

الف- تعرفه؛ برای جلوگیری از دامپینگ‌قیمت، کشور وارد کننده تعرفه‌ای را برای کالای دامپینگ اعمال می‌کند، در نتیجه قیمت کالای وارد کننده افزایش می‌یابد و ترس از دامپینگ پایان می‌یابد. اما ضروری است که نرخ عوارض واردات برابر با اختلاف قیمت داخلی کالا و قیمت کالای دامپینگ باشد. به طور کلی، عوارض تعرفه‌ای بیش از این تفاوت برای پایان دادن به دامپینگ اعمال می شود، اما احتمال دارد اثرات مضر بر سایر واردات داشته باشد.

 ب- سهمیه واردات؛ سهمیه واردات یکی دیگر از اقدامات متوقف کردن دامپینگ قیمت است که طبق آن کالایی با حجم یا ارزش خاص مجاز است به کشور وارد شود. این منظور شامل وضع عوارض همراه با تعیین سهمیه و تأمین مقدار محدودی ارز به واردکنندگان است.

 ج – تحریم واردات؛ تحریم واردات اقدامی تلافی جویانه مهم در برابر دامپینگ قیمت است. بر این اساس، واردات کالاهای خاص یا همه نوع از کشور دامپینگ کننده ممنوع است.

 د -جلوگیری از صادرات اختیاری؛ برای محدود کردن دامپینگ قیمت، کشورهای توسعه یافته با کشورهای دیگر که از ترک کردن کالا از آنها وحشت دارند، توافق نامه‌های دوجانبه می‌بندند. این توافق نامه‌ها صادرات کالاهای مشخص شده را ممنوع می‌کنند تا کشور صادر کننده کالاهای خود را در کشور دیگر دامپینگ نکند. به عنوان مثال برای این منظور توافق نامه‌های دو جانبه VER بین هند و کشورهای اتحادیه اروپا در صادرات منسوجات هند وجود دارد.