ورق آتشخوار؛ این نوع ورق را بیشتر بشناسید

با توجه به تولید انواع ورق‌های فولادی مختلف توسط تولیدکنندگان و کارخانجات؛ در بین این ورق‌ها، ورق آتشخوار به دلیل داشتن ویژگی‌هایی نظیر استحکام و مقاومت بالا از مقبولیت بیشتری برخوردار بوده است. یکی از صنایعی که از ورق آتشخوار به فراوانی استفاده می‌کند، صنعت پتروشیمی می‌باشد، زیرا این ورق توانایی تحمل فشار و گرمای فراوانی را دارد.

*** ورق آتشخوار چیست؟

ورق آتشخوار همانند سایر ورق‌های فولادی به دو صورت رول و شیت تولید می‌شود. دلیل نامگذاری این نوع ورق در حقیقت مقاومت بالای آن در برابر آتش و حرارت می‌باشد. همین ویژگی این محصول کاربرد آن را نیز متفاوت کرده است. فولاد مبارکه اصفهان جزء تولیدکنندگان داخلی و کشورهای چین و کره‌جنوبی جزء تولیدکنندگان خارجی این محصول محسوب می‌شوند.

از نظر ترکیب شیمیایی ورق آتشخوار به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:

• ورق آتشخوار با قابلیت تحمل حرارت تا دمای ۵۸۵ درجه سانتیگراد
• ورق آتشخوار با قابلیت تحمل حرارت تا دمای ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد

همانطور که از نام این دو نوع ورق مشخص است، میزان دمایی که در حرارت بالا می‌توانند تحمل کنند به ترتیب ۵۸۵ و ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد می‌باشد. این فولاد خاص در گریدهای مختلفی تولید و توزیع می‌شود که با بالارفتن گریدها، قابلیت‌های آن نیز آفزایش می‌یابد. فولاد آتشخوار از انواع آلیاژهایی می‌باشد که قابلیت عبور مایعات و گازها را با درجه حرارت خیلی بالا امکان پذیر می‌کند.

*** انواع ورق آتشخوار و استاندارد تولید آن

ورق آتشخوار دارای انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه ۴ نوع از آنها را معرفی خواهیم داد.

*** ورق A516

این ورق به دلیل تولید به کمک نورد گرم در دسته ورق‌های گرم قرار می‌گیرد و از گروه ورق‌های فولادی ساختمانی می‌باشد و عمدتاً در دو گرید ۶۰ و ۷۰ به بازار عرضه می‌شود. کاربرد اصلی این ورق در صنایعی که نیاز به سختی بالایی دارند مثل ساخت مخازن جوشی است.

این نوع ورق در ۴ گرید اصلی ۵۵، ۶۰، ۶۵ و ۷۰ تولید می‌شود که تفاوت این گریدها در درصد ترکیب عناصر سازنده ورق، از جمله کربن، منگنز، مولیبدن، کرم و در موارد خاص نیکل وانادیوم و تنگستن می‎‌باشد. ورق آتشخوار A516 در ضخامت‌های ۵۵-۳۰۵ mm، ۶۰-۲۰۵ mm، ۶۵-۲۰۵ mm و ۷۰-۲۵۰ mm تولید می‌شود.

از تولیدکنندگان ورق A516 می‌توان به شرکت ایلیج- اوکراین، پوسکو- کره‌جنوبی و دوفرکو- بلژیک اشاره کرد.

*** ورق A36

ورق A36 که نیز به کمک نورد گرم و با استانداردهای متعددی تولید می‌شود از معروف‌ترین و پرکاربردترین ورق فولادی در محیط دریایی است. این ورق، به ورق دریایی نیز معروف است و به منظور طراحی و تولید بدنه کشتی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین ویژگی‌هایی این ورق چقرمگی بالا، دارا بودن استحکام خمشی و مقاوم بودن در برابر آب شور دریا است.

تولیدکنندگان ورق A36 دریایی در ایران شرکت فولاد مبارکه اصفهان و فولاد اکسین اهواز می‌باشند. از انواع ورق A36 وارداتی می‌توان به برندهایی همچون اورال استیل روسیه، هیوندای استیل کره جنوبی، دوفرکو بلژیک اشاره کرد.

*** ورق ST52

ورق آتشخوار ST52 که در بخش‌های وسیعی از صنایع مختلف به کار گرفته می‌شود از ورق‌های ساختاری و زیربنایی است. این ورق سیاه به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجه از عناصر سیلیسیوم و منگنز مقاومت در برابر پیچش و خمش، از تحمل وزن و خاصیت ارتجاعی برخوردار است. ورق ST52 دارای ۰٫۲ درصد کربن، ۰٫۵۵ درصد سیلیسوم و ۱٫۶ درصد منگنز می‌باشد.

*** ورق ۱۷Mn4

ورق آتشخوار ۱۷Mn4 جز فولادهای ساختمانی با تحمل حرارتی تا ۵۸۵ درجه سانتیگراد است که طبق استاندارد DIN آلمان با نام ۱۷۱۷۵ شناخته می‌شود. ورق ۱۷Mn4 ورق آلیاژی فولادی و دارای خواص مقاومت به فشار، دمای بالا و بخار آب است. این ورق در کشورهای اروپای شرقی به ویژه اوکراین با عرض ۲ متر و در ایران توسط فولاد مبارکه با عرض ۵/۱ تولید و عرضه می‌شود.

این ورق آلیاژی فولادی در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها استفاده می‌شود. همینطور برای ساخت دیگ‌های بخار، مخازن تحت فشار و لوله‌های انتقال مایعات داغ، کاربرد فراوانی را دارد و در تماس با بخار آب، حرارت و فشار بالا مقاومت خوبی از خود نشان داده است. این ورق با دارا بودن مقادیر قابل توجه از عناصر سیلیسیم و منگنز از مقاومت بیشتری در برابر پیچش و خمش، تحمل وزن و خاصیت ارتجاعی برخوردار است. میزان عناصر شیمیایی این ورق شامل ۱۴٫۲ درصد کربن، ۲٫۴ درصد سیلیسیم، ۰٫۱ الی ۹٫۲ درصد منگنز، ۰٫۳ درصد کروم، ۰٫۰۵ درصد فسفر و ۰٫۰۵ درصد گوگرد می‌باشد.

این محصول نیز مانند سایر ورق‌های فولادی دارای استانداردهایی در تولید می‌باشد. رایج‌ترین استاندارد ورق آتشخوار، استاندارد DIN آلمان می‌باشد. بر اساس این استاندارد، سه نوع ورق آتشخوار در بازار موجود می‌باشد.

*** ورق MN418 به شماره مواد ۱٫۰۴۸۱

ترکیب شیمیایی این ورق دارای ۰٫۱۷ تا ۰٫۲ درصد کربن C و ۰٫۱۲۵ تا ۰٫۹ درصد منگنز Mn می‌باشد. این ورق تا دمای ۵۸۵ درجه سانتیگراد تحمل حرارت را دارد. ورق MN418 با توجه به ضخامتی که دارد، تا ۲۰ برابر فشار را می‌تواند تحمل کند و از خروج فشار متراکم نیز ممانعت می‌کند.

*** ورق A516-GR60 به شماره مواد ۱٫۹۴۱۷

از ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع از ورق، تحمل فشار تا ۲۵ برابر وزن خود می‌باشد. این ورق دارای ترکیب شیمیایی ۰٫۲ تا ۰٫۳ درصد کربن C و ۰٫۲ تا ۰٫۹ درصد منگنز Mn می‌باشد. ورق A516-GR60 به دلیل اینکه با فرآیند نورد گرم تولید شده است، جزء دسته ورق‌های ساختمانی قرار می‌گیرد و کاربرد آن بیشتر در صنعت ساختمان سازی می‌باشد.

*** ورق A516-GR70 به شماره مواد ۱٫۹۴۴۱

این ورق دارای ترکیب شیمیایی ۰٫۱۷ تا ۰٫۲ درصد کربن C و ۰٫۱۶۵ تا ۰٫۹ درصد منگنز Mn می‌باشد. همین ترکیب شیمیایی باعث بروز ویژگی دیگری در آن شده است که آن هم توانایی تحمل تا دمای ۵۳۰ درجه سانتیگراد است که سبب جلوگیری از خروج فشار متراکم خواهد شد.

*** منظور از ورق آتشخوار مخزنی چیست؟

یکی از کاربردهای مهم ورق آتشخوار در صنعت مخزن سازی در صنعت پتروشیمی می‌باشد. از این رو ورق مخزنی آتشخوار در بازار به راحتی یافت می‌شود. این نوع از ورق دارای استحکام و طول بسیار مناسبی می‌باشد. ورق‌های آتشخوار در گریدهای A516-Gr60 و A516-Gr70 بیشترین کاربرد را در صنعت مخزن سازی دارد. این نوع ورق با گریدهای دیگری مانند A516-Gr65 و A516-Gr55 طبق استاندارد ASTM ایالات متحده آمریکا تولید می‌شود.

*** آشنایی با کاربردهای ورق آتشخوار

کاربرد این نوع از ورق فولادی به میزان توانایی در تحمل وزن و جنس آن بستگی دارد. در ادامه به برخی از کاربردهای مهم ورق آتشخوار در صنایع مختلف اشاره خواهیم کرد:

• ورق‌های آتشخوار به علت مقاومت بالا جز ورق‌های پرمصرف برای جابه‌جایی مایعات و گازهای فوق‌العاده گرم می‌باشد.
• این محصول در صنایعی از قبیل نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه بیشترین کاربرد را دارد و هنگام مواجه با بخار آب، حرارت و فشار بالا مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهد.
• ورق‌های آتشخوار در اتصالات، مخازن کروی، مخازن تحت فشار، مبدل‌های تحت فشار، تجهیزات انرژی‌های تجدید پذیر و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• به علت مقاومت بسیار بالا در دمای ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد در بسیاری از صنایعی که با دمای بالای مانند صنایع دیرگداز سروکار دارند، کاربرد دارد.

*** نتیجه گیری

ویژگی ورق آتشخوار در مقاومت برابر آتش و حرارت، آن را در مقایسه با سایر ورق‌های فولادی متمایز کرده است. هرکدام از گریدهای مختلف این ورق فولادی با توجه به ترکیب شیمیایی مشخص، ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را خواهند داشت. بیشترین و مهمترین کاربرد ورق آتشخوار در صنایع نفت و گاز و صنایع مربوط به مخازن و مبدل‌های حرارتی می‌باشد.

امیدواریم تا با مطالعه مقاله فوق به پاسخ سوال‌هایتان پیرامون ورق آتشخوار رسیده باشید و با انواع گریدها و کاربردهای هر کدام در صنایع مختلف آشنا شده باشید.