آرماتور بندی و نکات فنی اجرایی آن که باید حتما بدانید

اجرا و اصول آرماتور بندی همراه با نکاتی است که باید به آنها دقت کنید. آبا تفاوت آرماتور بندی با میلگرد را میدانید؟ خیلی از افرادی که با ساخت و ساز سروکار دارند، واژه آرماتور را با میلگرد جایگزین میکنند و یا بجای هم بکار میبرند. فکر میکنید آیا این دو را می‌توان بجای هم بکار برد؟ آرماتوربندی یکی از مهمترین قسمت های ساختمان های با اسکلت بتنی و فلزی است، چون که تحمل تمام نیروهای کششی به عهده آرماتور است، چراکه بتن ماهیت شکننده ای دارد. لذا هر چند در برابر نیروهای فشاری بسیار مقاوم است، اما در برابر نیروهای کششی مقاومت کمی دارد. بنابراین بایستی در آرماتور بندی نهایت دقت به کار رود.

*** فرق میلگرد با آرماتور چیست ؟

حال بهتر است بدانید که میلگرد تا زمانی که هنوز درون بتن قرار نگرفته و برای مسلح کردن بتن استفاده نشده است، همان نام میلگرد را خواهد داشت. اما به محض اینکه در بتن برای تقویت استحکام استفاده شود، دیگر نام آن آرماتور میشود. میلگرد به انگلیسی Rebar و آرماتور به انگلیسی armature گفته میشود. قطعا در کشور ما هم آرماتور بندی آنطور که باید، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما آیا از نکات فنی اجرایی آن آگاهی و اطلاعات کافی دارید؟ برای این منظور توصیه میکنیم حتما مقاله زیر را بخوانید و با آرتان پرس همراه باشید.

*** آرماتور بندی چیست؟

آرماتوربندی ساختمان به این معنی است که میلگرد و یا سایر مقاطع طویل آهن و فولادی با اصول آرماتور بندی و ترتیب مهندسی شده کنار هم چیده می شوند. میلگرد و تیرآهن در این فرآیند اهمیت ویژه ای دارند. بخش زیادی از هزینه آرماتور بندی مربوط به آهن آلات یعنی میلگرد و تیرآهن می شود. در آرماتوربندی اتصال فلزات توسط بست فلزی و یا جوشکاری سرد صورت می کیرد. بنابراین قیمت میلگرد و تیرآهن فاکتورهای مهمی در تعیین هزینه آرماتوربندی خواهد بود.

در یک بیان مهندسی اینگونه می توان گفت که آرماتور بندی دستیابی به نوعی یک ساختار کامپوزیت بر پایه بتن است. واژه کامپوزیت که بیشتر در علوم مهندسی به کار می رود عبارت است از استفاده از دو یا چند ماده مختلف جهت دست یابی به خواص مورد نظر و برطرف کردن نقطه ضعف ماده اصلی یا پایه.

لذا با توجه به اینکه فلزات به ویژه میلگرد کششی از مقاومت کششی خوبی برخوردار است و مقاومت فشاری کمی دارند، و در مقابل بتن مقاومت فشاری خوبی داشته و نقطه ضعف آن مقاومت در برابر کشش است، از ترکیب این دو ماده استفاده می شود تا به خواص مکانیکی مورد نظر رسید. بتن به تنهایی در مقابل باد و زلزله پاسخگو نخواهد بود، در نتیجه آرماتور بندی امری لازم الاجرا در سازه های مهندسی است.

آموزش آرماتوربندی

آرماتوربندی به شکل های مختلفی انجام می شود. به عنوان مثال آرماتوربندی سقف با ستون متفاوت است. در سقف میلگرد ها روی هم قرار می گیرند ولی در ستون ها در داخل هم تنیده می شوند. در حالت کلی بایستی این فرآیند براساس اصول مهندسی صورت گیرد تا در برابر آسیب های احتمالی ایمنی بالایی داشته باشد. از نکات مهم مهندسی می توان به قطر میلگرد و تعداد شبکه های آرماتور و مراجعه به جدول لیستوفر آرماتور اشاره کرد.

انتخاب میلگرد مناسب یکی دیگر از اصول مهم آرماتوربندی است، معمولا در سازه مهندسی از سایز میلگرد هایی با قطر  ۱۳، ۱۶ و ۲۰ استفاده می کنند. مناسب ترین نوع میلگرد و رسیدن به حد مطلوب در سازه ها توسط مهندس سازه صورت می گیرد. مسوولین و مهندسین این حوزه موظفند که قبل از بتن ریزی از آرماتور بازدید کرده و آن را تایید کنند. لازم به ذکر است که بازدید از آرماتور بایستی تا پایان بتن ریزی نیز صورت گیرد.

اجرای آرماتوربندی

یکی از نکات مهم در فرآیند آرماتوربندی ساختمان، اطمینان از سالم بودن و سطح تمیز میلگرد است. در صورت وجود هرگونه آلودگی مثل زنگ زدگی، روغن و یا رنگ، این فرآیند با مشکل روبرو خواهد شد.

از دیگر نکات مهم در این ف رآیند می توان به فاصله آرماتورهای عرضی (خاموت) اشاره کرد. خاموت ها وظیفه نگهداری آرماتورهای طولی را برعهده دارند، و اندازه سایز آنها نباید بیش از ۲۰ سانتی متر باشد.

بریدن میلگرد توسط قیچی و همچنین خم کردن میلگرد به شکل اصولی از موارد مهم دیگر در آرماتوربندی است. از نکات مهم دیگر در آرماتوربندی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آرماتور های عرضی  باید به وسیله سیم آرماتور بندی به آرماتورهای طولی متصل شوند.
• آرماتور ها بایستی توسط قیچی مخصوص خود بریده شوند.
• اپراتور مجاز نیست آرماتور را زیر دمای ۵ درجه سانتیگراد خم کند، در مقیاس های کوچک توسط دست خم می شود و در سازه ای بزرگ توسط ماشین خم می شوند.
• آرماتور‌ها قبل از خم کردن بایستی کاملاً صاف باشند
• سرعت خم کردن آماتور متناسب با نوع فولاد و دمای محیط انتخاب می‌شود.

برای اطلاع از نحوه تشخیص سایز میلگردها به این مقاله مراجعه کنید. تشخیص سایز میلگردها

اصول آرماتوربندی

در مرحله اول طراحی ساختمان و خرید میلگرد

بایستی در ابتدا یک نقشه کلی از جزئیات ساختمان طراحی بکنیم، و پس از آن با تهیه مصالح مورد نیاز ساخت و ساز را شروع بکنیم. بسته به نوع کاربری ساختمان می توانیم از میلگرد های مختلفی استفاده کنیم. به عنوان مثال برای پروژه های کوچک می توان از میلگرد های آجدار استفاده کرد. و برای پروژه های بزرگ مثل مجتمع های مسکونی بزرگ و … نوع مخصوص میلگرد را بایستی تهیه کرد.

مشورت با متخصصین  چقدر مهم است؟

پس از بررسی طرح ساختمان و خرید میلگرد مناسب با نظر طراح ساختمان، بایستی با مهندس ناظر در مورد نحوه صحیح آرماتوربندی مشورت کرد. در واقع کار ایشان آنالیز و بررسی انواع میلگرد ها و اندازه انها با طرح ساختمان و دستیابی به حد مطلوب آرماتوربندی است. برای پروژه های پیچیده معمولا مهندسین ناظر با حساسیت بیشتری فرآیند آرماتوربندی را پیگیری می کنند.

روش مناسب آرماتور بندی

با روش های گوناگونی می توان میلگرد را خم کرد و هر کدام شرایط خاص خود را دارد. از این روش ها می توان به روش کراواتی و منظم اشاره کرد. لازم به ذکر است که در آرماتور بندی نمی توانیم از جوشکارس استفاده کنیم. چون جوشکاری در میلگرد ها باعث می شود انعطافت در نقطه مئرد نظر کاهش یابد، که باعث به وجود آمدن نقص در میلگرد می شود. و در صورت اعمال فشار می شکند.

میلگرد ها را میتوان به دو روش روش ضربدری و روش بستن از کنار توسط سیم مفتول وصل کرد. در روش ضربدری دو میلگرد بر روی یکدیگر قرار گرفته و توسط سیم مفتول به صورت ضربدری بسته می شوند. در روش بستن از کنار که به روش کراواتی نیز معروف است، سیم از زیر مفتول پایین عبور داده می شود و از کنار میلگرد بالایی می گذرد و به همدیگر بسته می شوند.

روش ضربدری آرماتوربندی

نحوه قرار گیری آرماتور و میلگرد نیز نقش مهمی در استحام بتن دارد. برای ستون های بزرگ که بیشتر تحت تاثیر فشار قرار دارند، از میلگردهای قطور استفاده می کنند و فضای بیشتری در اختیار بتن قرار داده می شود.

یکی از مواردی که مهندسین ناظر بایستی همیشه به آن توجه داشته باشند، بررسی چند گانه آرماتوربندی است. به عنوان مثال ممکن است در حین فعالیت های ساخت و ساز سیم مفتولی که میلگرد ها را به هم وصل کرده، پاره شود و کسی متوجه آن نشود. اما با بررسی آن تا پایان مرحله بتن ریزی می توان به احتمال زیاد این ایراد را شناسایی کرد و نسبت به رفع آن اقدام کرد.

آرماتوربندی و قالب بندی

در نهایت پس از بررسی های فراوان و رفع تمامی عیب  و ایراد های ممکن در فرآیند آرماتوربندی، در اطراف میلگرد با یک سری قواعد خاص قالب گذاشته و در اطراف آن بتن ریزی می کنند. معمولا از قالب های از جنس چوب و فلزی استفاده می کنند. معمولا مهندسین ناظر قالب های فلزی را ترجیح می دهند، چون که مانع خروج آب سیمان از بتن می شود.

آرماتوربندی فونداسیون

در پروژه های ساختمانی، در ابتدا بایستی فونداسیون یک مجموعه آرماتوربندی شود، که روش و اصول مخصوص به خود را دارد. آرماتوربندی فونداسیون معمولا به دو صورت صورت می گیرد که عبارتند از: فونداسیون نواری و گسترده یا مت.

آرماتوربندی فونداسیون نواری

این نوع از آرماتوربندی در ساختمان های آجری استفاده می شود. حداکثر عمق پی در این روش ۵۰ سانتی متر بوده و عرض پی نیز کمی از عرض دیوار عریض تر بوده است.

نحوه میلگرد گذاری فونداسیون

برای مقاومت بیشتر میلگرد ها در آرماتوربندی در برابر نیروهای وارده، میلگرد ها را به صورت شبکه و کلاف یکپارچه استفاده می کنند. میلگرد ها را در این حالت به اندازه ۹۰ درجه خم کرده که باعث انتقال مناسب نیرو بین بتن و فولاد می شود.

با توجه به مقررات نحوه میلگرد گذاری فونداسیون، حداقل میلگرد مورد استفاده در بتن نـمـره ۶ است. میلگرد توسط کارخانجات معمولا در طول ۱۲ متر تولید می شوند.. در آرماتوربندی فونداسیون گاها به طول های بزرگتر از ۱۲ متر نیاز است. در کارگاه ها برای اتصال میلگرد ها آنها را با هم به حالت اورلب میلگرد درآورده و به وسیله سیم مفتول آنها را به هم می بندند. روش های دیگری نیز وجود دارد که بایستی مهندس ناظر با توجه نوع میلگرد و نوع استفاده از آن در این مورد تصمیم گیری کند. یکی از این روشها این است که به کارخانه ها سفارش طول مورد نظر میلگرد داده شود. نـکـتـه مهم دیگر آن است که در اجـرای آرماتور بندی باید فاصله میلگرد و فاصله خاموت هـا در فونداسیون دقیقاً طبق نقشه باشد. استفاده از میلگرد صاف در این قسمت مجاز نیست. چون که چسبندگی مناسبی بین  میلگرد و بتن وجود ندارد.

میلگرد تقویتی فونداسیون

لازم به ذکر است که مهمترین قسمت یک ساختمان برای تحمل نیروها چه ایستایی و چه دینامیکی آرماتور بندی فونداسیون آن است، چون که این قسمت ساختمان را در برابر مخاطرات مختلف از قبیل باد و زلزله مقاوم می کند. فونداسیون که به پی نیز معروف است بایستی به صورت درست و مهندسی کار شده باشد. میلگردها در فونداسیون به دو نوع اصلی و میلگرد تقویتی فونداسیون تقسیم‌ می‌شوند. میلگرد تقویتی فونداسیون توسط مهندس ناظر با محاسبات صورت گرفته خم و برش داده می‌شود. برای ارزیابی طول خم میلگرد در فونداسیون استانداردهایی وجود دارد.